Ted Cruz’un Uzay Mekiği Discovery’i Geri Alma Planı 400 Milyon Dolara Patlayabilir!
NASA’nın bilimsel keşif çalışmalarına yeterli bütçe bulamadığı şu günlerde, Teksas senatörleri, Uzay Mekiği’ni Houston’a taşımak için riskli bir sürece milyonlarca dolar harcamaya hazır. Bu, sözde “One Big Beautiful Bill” adı verilen tasarının bir parçası olarak sunuluyor.
Salı günü Senato’dan geçen Başkan Donald Trump’ın vergi ve harcama yasası, Uzay Mekiği Discovery’nin Virginia’daki Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nden Houston’daki Space Center Houston’a taşınmasını öngören bir maddeyi içeriyor. Bu, NASA için ek 10 milyar dolarlık finansmanın bir parçası olarak Senato’nun tasarısına eklenen Bring the Space Shuttle Home Act (Uzay Mekiği’ni Eve Getir Yasası) olarak bilinen tasarının bir parçası.
Tasarı, Mekiği taşımak ve Houston’da bir tesis inşa etmek için 85 milyon dolar tahsis ediyor. Ancak Smithsonian, Houston Business Journal’a göre bu devasa uzay aracını ülke çapında taşımak için bunun 300 ila 400 milyon dolara mal olacağını savunuyor. Taşıma sürecinin “son derece karmaşık ve zor” olduğunu belirterek, Mekik’in zarar görebileceği konusundaki endişelerini dile getiriyorlar.
Discovery Relocation Act (Discovery Taşıma Yasası) ilk kez Nisan ayında Teksas Senatörleri Ted Cruz ve John Cornyn tarafından sunuldu ve Discovery’nin taşınması için NASA ile Smithsonian’ın bir plan geliştirmesini talep etti. Bu yasa, Mekiği yeni evine taşımak için en az 5 milyon dolar öngörüyor ve geri kalan 80 milyon dolar ise Space Center Houston’da yeni sergi tesisinin inşasına aktarılacak.
Space Center Houston, NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’nin resmi ziyaretçi merkezidir ve Uzay Mekiği programının kontrol merkezi burada yer almaktadır. Tüm fırlatmalar Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir, ancak 100’den fazla Mekik misyonu Houston’dan yönetilmiştir. Discovery, ilk uçuşunu 30 Ağustos 1984’te gerçekleştirdi ve 27 yıl boyunca toplamda 39 görevi tamamladı. Discovery, 1988’de Challenger ve 2005’te Columbia felaketlerinin ardından ilk geri dönüş uçuşlarıyla programa yeni bir hayat verdi. Ayrıca, 1990’da Hubble Uzay Teleskobu’nu fırlattı ve Uluslararası Uzay İstasyonu’nun montajına yardımcı oldu.
Discovery son 13 yıldır Smithsonian’da sergileniyor. Diğer üç mekik ise farklı yerlerde sergilenmekte; New York’taki Intrepid Sea, Air & Space Museum’da Enterprise, Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nde Atlantis ve Los Angeles’taki Samuel Oschin Air and Space Center’da Endeavor sergileniyor. Uzay uçuşlarıyla uzun bir geçmişe sahip olan Houston ise bu durumdan rahatsız ve kendi uzay mekiğine sahip olmak istiyor.
2011’de Uzay Mekiği programı sona erdiğinde, NASA emekliye ayrılan uzay araçlarını sergileyecek müzeleri seçti. NASA, ülke çapındaki müze ve bilim merkezlerine Mekiği barındırmak için başvurmalarını istedi ve seçim kriterleri ulusal önem, uzay aracını doğru şekilde barındırma kabiliyeti, kaynaklar ve coğrafi dağılım üzerine kuruldu. Bu süreç herkesin hoşuna gitmedi ve ajansın süreci yoğun eleştirilere maruz kaldı.
O dönemde, Teksas delegasyonundan 16 üye, NASA Yönetici Charles Bolden’a seçim sürecine “Houston Mekik Darbesi” olarak atıfta bulunan bir mektup yazdı. Ancak NASA’nın Genel Müfettiş Ofisi (OIG), ajansın seçim sürecini inceledi ve herhangi bir yanlışlık bulamadı. “Beyaz Saray, politika ya da başka bir dış gücün seçim kararını uygun olmayan bir şekilde etkilediğine dair hiçbir kanıt bulamadık,” diye belirtiyor James Mitzelfeld, OIG soruşturma danışmanı, zamanında yaptığı video açıklamasında.
Görünüşe göre Teksaslılar yine de mutlu değiller. “Smithsonian’ın bir ulusal hazine olduğuna şüphe yok, ancak Amerika’nın gösterebileceği tüm hazineleri barındırmıyor,” dedi Cornyn, 20 Haziran’daki bir basın toplantısında, collectSPACE’in bildirdiğine göre. “Keşke daha fazla olsaydı ama sadece dört tane var ve biz 2010’da almış olmamız gerekeni şimdi alacağız.”
