Kâinatın Karanlık Madde İskeletini Açığa Çıkaran Etkileyici Kozmik Ağ Görüntüsü
Araştırmacılar, yüzlerce astronomik gözlemi bir araya getirerek evrenin madde yapısını destekleyen megastrüktürün bir parçası olan kozmik bir filamanın yüksek çözünürlüklü bir görüntüsünü oluşturdular.
Filaman, evren daha gençken 2 milyar yıl önce var olan iki galaksiyi bağlıyor (şu an evren yaklaşık 13.77 milyar yaşında). Bu yapı, evrenin geniş fakat genellikle gizli kalan kısmının, antik galaksiler gibi gözle görülür yapıların şekillenmesine nasıl katkıda bulunduğunu gösteriyor. Ekip, bu görüntüleme sürecinin ayrıntılarını geçtiğimiz ayın sonunda Nature Astronomy dergisinde yayımladı.
“Bu filamandan yayılan solgun ışığı yakalayarak, ve bu ışığın Dünya’ya ulaşması neredeyse 12 milyar yıl sürdüğü için şeklini hassas bir şekilde karakterize edebildik,” dedi Milano-Bicocca Üniversitesi doktora öğrencisi Davide Tornotti ve çalışmanın baş yazarı, Max Planck Astrofizik Enstitüsü bülteninde. “İlk kez, doğrudan ölçümler aracılığıyla galaksilerde bulunan gaz ve kozmik ağ içindeki malzeme arasındaki sınırı izleyebildik.”
Erken evrende maddenin dağılımı bugünkünden çok daha düzgündü; şimdi ise yoğun madde toplulukları kara delikler, galaksiler gibi yapılar olarak uzayda dağınık halde. Zamanla bu düzgün madde dağılımı, galaksi kümelerini birbirine bağlayan kozmik filamanlar gibi evren boyunca yayılmış daha yoğun bölgelere kaydı. Örneğin, Hubble Uzay Teleskobu daha önceden 13 milyon ışık yılı uzunluğunda bir filaman gözlemlemişti.
Araştırmacılar bu görüntüyü, Avrupa Güney Gözlemevi’ne bağlı Çok Birimli Spektroskopik Keşif Aracı (MUSE) ile elde ettiler. Çok Büyük Teleskop, Şili’nin Atacama Çölü’nde bulunan ESO’nun Paranal Gözlemevi’nde yer almakta ve garip bir şekilde şu anda çölün temiz gökyüzünü tehdit eden bir yeşil enerji projesi planlarıyla karşı karşıya. ESO bilim insanları ve yöneticileri, yer tabanlı astronomi için dünyanın en temiz gökyüzlerini kirletecek bu planlar nedeniyle endişeli.
Son görüntü için veri toplama işlemi yüzlerce saat sürdü ve filamanın morfolojisi ile evrenin önde gelen karanlık madde modeli tarafından öngörülen yapıların yoğunluğunu detaylı bir şekilde görebildiler.
Kozmik ağ, galaksilerin şekil ve yöneliminden evrende kütlenin nasıl dağıldığına kadar süper ölçekli evren yapısını kapsar. Bu kütle, bilim adamlarının var olduğunu bildiği fakat doğrudan gözlemlenemeyen, çünkü normal maddeyle neredeyse hiç etkileşime girmeyen, evrendeki maddenin yaklaşık %27’sini oluşturan karanlık maddeyi de içerir. Karanlık madde sadece kütle çekim etkileşimleri aracılığıyla dolaylı olarak gözlemlenebilir.
Kozmik ağın yapısı, Euclid Uzay Teleskobu verileri ile daha da netleşecek. Euclid’in görevi, karanlık madde ve karanlık enerjinin sırlarını çözmek ve bugüne kadarki en büyük 3D evren haritasını oluşturmak. Ekim ayında, ESA bilim insanları bu haritanın ilk parçasını, 14 milyon galaksiyi kapsayan 208 gigapiksel bir görüntü ile ortaya çıkardılar.
“Bavyera’da denir ki: ‘Eine ist keine’—yani, biri hesaplanmaz,” dedi Planck Enstitüsü’nde görevli bilim insanı Fabrizio Arrigoni Battaia, aynı bültende. “Bu tür yapıları daha fazla ortaya çıkarmak için daha fazla veri topluyoruz, nihai hedefimiz ise kozmik ağdaki gazın nasıl dağıldığı ve aktığı konusunda kapsamlı bir görüşe sahip olmak.”
Gerçekten de, daha fazla görüntü aynı derecede detaylı ve evrenin doğasına dair aynı derecede bilgi sunuyor olursa, uzay meraklısı halk en az bilim insanları kadar fayda sağlayabilir.
