Ay’a Çarpma İhtimali %3.8 Olan Göktaşı Sıradışı Bir Yerden Geliyor
Yeni keşfedilen bir asteroit, Dünya ile yakın bir geçiş yapmak üzere ve hatta belki de Ay’a çarpabilir. Astronomlar kısa süre önce büyük bir uzay kayasına daha yakından baktılar ve onun şiddetli köken hikayesini ortaya çıkardılar.
Hawaiʻi Adası’ndaki Maunakea Keck Gözlemevi’ni kullanan bir astronom ekibinin; 2024 YR4 asteroiti’nin fiziksel özelliklerini tanımlaması ve olası kökenini ortaya çıkarması mümkün oldu. Tehdit oluşturan bu asteroitin, bir çarpışma sonrası daha büyük bir uzay kayanın bir parçası olarak ayrıldığı düşünülüyor. Ayrıca Mars ve Jüpiter arasında yer alan ana asteroit kuşağındaki bir asteroit ailesinden geldiği; yani Dünya’ya yaklaşan asteroitler için alışılmadık bir konumdan kaynaklandığı tahmin ediliyor.
“Asteroitin şekli, onun nasıl oluştuğuna ve yapısal bütünlüğünün ne olduğuna dair bize ipuçları veriyor” dedi Eureka Bilim’de araştırma bilimcisi olan Bryce Bolin, bir açıklamada. “Bu özellikleri bilmek, eğer tehdit olarak kabul edilirse, asteroiti saptırmak için ne kadar çaba veya hangi tekniklerin kullanılacağını belirlemede önemlidir.” Bu araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanacak.
Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) tarafından Şili’de 27 Aralık 2024 tarihinde 2024 YR4 asteroiti keşfedildi. Keşfinden kısa bir süre sonra NASA, bu asteroiti potansiyel tehlikeli bir nesne olarak belirledi ve 22 Aralık 2032’de Dünya’ya çarpma olasılığı neredeyse %3 olarak duyuruldu. Bize biraz korku (ya da belki dört gözle beklenilecek bir şey) verdikten sonra NASA, hesaplamaların asteroidin Dünya’ya çarpma olasılığının neredeyse sıfır olduğunu gösterdiğinde onu bu kötü listeden çıkardı.
Tehdit Eden Asteroidden Dünya Güvende — Ancak Ay Darbe Alabilir
Bununla birlikte, Ay, bu uçan uzay kayasından hala koruma altında değil. NASA’nın Yakın Dünya Nesneleri Çalışmaları Merkezi kısa süre önce, 2024 YR4 asteroitinin Ay’a çarpma olasılığını güncelledi, Şubat ayı sonunda %1.7 olan bu risk %3.8’e yükseldi. Bu artış, Webb teleskopu ve yer tabanlı teleskoplardan toplanan son verilere dayanıyor.
Eğer çarparsa, asteroit, Ay’ın yörüngesini değiştirmeyecek ve yalnızca yeni ve büyük bir krater oluşturacak. “Son yıllarda Ay’a çarpabilecek en büyük nesnelerden biri” dedi yeni bir çalışmanın baş yazarı Bolin. “Eğer çarparsa, bilim insanlarına, bir asteroidin büyüklüğünün yarattığı kraterin büyüklüğü ile nasıl ilişkilendiğini inceleme fırsatı verecek – daha önce doğrudan ölçemediğimiz bir şey.”
2024 YR4 asteroiti, yaklaşık 174 ile 220 feet (53 ile 67 metre) genişliğinde – yani yaklaşık 10 katlı bir bina büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor. Araştırmaya göre, düzensiz ve yassı bir şekle sahip ve yoğunluğu katı bir kaya ile aynı. Asteroit, her 20 dakikada bir, geri yönde dönüyor.
100 metre (328 feet) veya daha büyük olan daha büyük asteroidler; “moloz yığınları” olarak adlandırılır ve daha büyük bir ana asteroitten kopan parçaların kalıntılarıdır. Moloz yığınları, tabiri caizse kopan parçaların gevşek şekilde bir araya gelip oluşturduğu asteroidlerdir. Genellikle moloz yığınlarının üstünde büyük kayalıklar oturur. Daha küçük boyutuyla, 2024 YR4, bir zamanlar büyük bir moloz yığını asteroitin yüzeyindeki bir kaya parçası olarak var olmuş olabilir, çalışmaya göre.
Çalışmanın arkasındaki ekip, yeni keşfedilen asteroidin yörüngesini Dünya’ya yakın nesnelerle karşılaştırdı ve 2024 YR4’ün büyük olasılıkla ana kuşak arasında iç ve orta bölümlerden geldiğini buldu. Yörünge evrimi ile Dünya’ya doğru bir yolculuğa itilen asteroidlerin çoğu, ana kuşakların iç kısmından köken alır.
Bu asteroid, retrograd hareketi nedeniyle merkezi ana kuşaktan gelip içeri doğru sürüklenmiş olabilir, yani solar sistemdeki çoğu şeyin tersine doğru hareket eder. Bu, neden 2024 YR4’ün Dünya’nın yolunu kesen diğer göksel ziyaretçilerden farklı olduğunu açıklayabilir.
İlk kez görüldüğünde 2024 YR4 asteroidi, Dünya’dan 515.116 mil (829.000 kilometre) uzaktaydı. O zamandan beri, uzay kayası bizden uzaklaştı ve bir sonraki yakın yaklaşımı, Aralık 2028’e kadar olmayacak. Uluslararası Asteroit Uyarı Ağı’ndan yer tabanlı teleskoplar asteroidi takip etti, ancak Haziran 2028’e kadar çok soluk kalacak ve bu nedenle gözlemlenemeyecek. Bu yüzden, Webb ve Keck Gözlemevi teleskoplarının dikkatlerini asteroite çevirmesi, zor görüntülenecek hale gelmeden önce mümkün olduğunca çok veri toplamak için hedeflendi.
“Çalışmamızdan elde edilen veriler, potansiyel çarpan asteroidlerin fiziksel özelliklerini ve şekillerini değerlendirmek için kullanılacak ve bu nesne gibi potansiyel bir tehditi tanımlamak için gereken hızlı yanıt gözlemleri konusunda önemli bir deneme sunuyor,” diye belirtti Bolin. “Bir asteroidin fiziksel özelliği (moloz yığını vs katı kaya) hakkında bilgi almak, gerekli ise, hafifletme çabalarını planlamak için çok önemlidir.”
