Astronomlar, Galaksinin Rakibine Işın Kılıcıyla Saldırışını İzledi!
Evrenin soğuk ve kadim derinliklerinde iki galaksi, milyarlarca yıldır süregelen bir mücadelede çarpışmaktalar. Ancak bu adil bir savaş değil. Bir astronom ekibi kısa süre önce keşfetti ki bu galaksilerden biri, diğerini ciddi şekilde engelleyerek gelişimini bozmak için kuasar kullanıyor.
Ekip, bu “kozmik düello”yu, Şili’deki Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisini (ALMA) ve Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskopunu kullanarak gözlemledi. Araştırmacılar tuhaf bir şey gördü: Bir galaksi, diğerine doğrudan bir radyasyon ışını gönderiyor ve onun yeni yıldızlar oluşturma yeteneğini bozguna uğratıyor. Nature dergisinde bugün yayınlanan ekip bulguları, evrenin sunduğu en yoğun galaksiler arası şiddeti gözler önüne seriyor.
İnteraksiyon o kadar uzak ki, görüntülerdeki ışığın bize ulaşması 11 milyar yıl sürdü. Kozmik çarpışma, evrenin bugünkü yaşının sadece %18’i olduğu bir zamandaki haliyle görünüyor. Yukarıdaki görüntüde sıradan ve hareketsiz görünüyor olsalar da, galaksiler aslında saniyede 500 kilometreden fazla bir hızla birbirlerine doğru hızla akıyorlar.
“Bir kuasar keşfettik—muhtemelen iki galaksinin birleşmesiyle tetiklenmiş—ki bu, eşlik eden galaksisinin gaz yapısını aktif bir şekilde dönüştürüyor,” şeklinde açıklama yaptı CNRS’ten, Paris Astrofizik Enstitüsü’nde araştırmacı ve çalışmanın ortak yazarı Pasquier Noterdaeme, Gizmodo’ya gönderdiği bir e-postada. “Galaksi birleşmelerinin kuasarlara yol açtığı fikri uzun zamandır önerilmekte, genellikle ev sahibi galaksi morfolojilerinin istatistiksel çalışmaları ile desteklenmektedir,” diye ekledi Noterdaeme. “Bizim durumumuzda, iki galaksiyi faal halde yakaladık.”
Ekip, bir galaksinin kuasarından çıkan radyasyonun, diğer galaksideki bölgeleri bozduğunu keşfetti. Bu enerji, diğer galaksiye direkt bir mızrak gibi fırlayıp, gaz ve toz bulutlarını dilimliyor. Araştırmacılara göre, bu karışıklık nedeniyle, o bölgeler muhtemelen yeni yıldızlar oluşturmak için fazla küçük; kuasar sahibi galaksi, rakibinin yeni ışıklar doğurma yeteneğini etkili bir şekilde sabote ediyor.
“Bir kuasarın radyasyonun, düzenli bir galaksideki gazın iç yapısı üzerindeki etkisini ilk kez görüyoruz,” dedi Ioffe Enstitüsü’nde araştırmacı ve çalışmanın ortak yazarı Sergei Balashev, bir ESO bülteninde açıkladı.
Ancak kuasarı olan galaksi, diğerini sadece yıpratmakla kalmıyor—aynı zamanda kendini de dönüştürüyor. Galaksiler birbirlerine sürtündükçe, etkileşim gazı kuasarın merkezi kara deliğine yönlendiriyor ve onu daha şiddetli patlamalar için besliyor.
Bu benzersiz etkileşim, ALMA’nın yüksek çözünürlüğü sayesinde görünür oldu. Bu sayede astronomlar, derin uzaydaki ışık kaynağının aslında iki galaksi olduğunu görebildiler (önceki gözlemler, yakındaki bu nesneleri tek bir varlık gibi gösteriyordu). ESO’nun X-shooter cihazı kuasarın ışığını inceledi ve araştırmacıların radyasyonun diğer galaksiye nasıl etki ettiğini anlamalarına yardımcı oldu.
Ufkun ötesinde keşfedilecek daha çok şey var—ve burada olay ufkundan bahsetmiyorum. Yaklaşmakta olan Aşırı Büyük Teleskop (ELT) gibi enstrümanlar, bu kadim galaksi savaşlarının daha fazlasını parçalayarak, kuasarların bulundukları galaksileri nasıl şekillendirdiklerini ve diğerlerini nasıl yok ettiklerini daha net bir şekilde görmemizi sağlayabilir.
