Yeni Covid Varyantı Hızla Yükseliyor: NB.1.8.1 Hakkında Bildiklerimiz

Avustralya’da havalar soğurken, COVID-19 yeniden manşetlerde yerini almaya başladı. Bu kez NB.1.8.1 olarak adlandırılan yeni bir varyantla karşımızda.

Geçen hafta, Dünya Sağlık Örgütü, NB.1.8.1’i “izleme altında olan varyant” olarak belirledi. Bunun nedeni, küresel ölçekte artan yayılımı ve önceki varyantlardan farklı olabileceğine dair belirtiler.

Bu yeni varyant hakkında bilmeniz gerekenler neler?

Mevcut COVID durumu

Pandemi ilan edilmesinden beş yılı aşkın süre geçmesine rağmen, hala düzenli enfeksiyon dalgaları yaşıyoruz.

Günümüzde virüsün yayılma oranını takip etmek daha zor, çünkü daha az kişi test yapıyor ve enfeksiyonları raporluyor. Ancak veriler 2025 Mayıs ayı sonlarında, Avustralya’da vaka sayılarının yükseldiğini gösteriyor. Genomik sekanslama, NB.1.8.1’in Avustralya’da dolaşan varyantlar arasında olduğunu ve genel olarak artış kaydettiğini doğruladı. 6 Mayıs’a kadar olan vakalarda, NB.1.8.1, Güney Avustralya’da %10’un altında, Victoria’da ise %40’tan fazlaydı. Batı Avustralya’da kanalizasyon gözetimi, Perth’te toplanan örneklerde NB.1.8.1’in baskın varyant olduğunu tespit etti.

Bu varyant uluslararası düzeyde de yayılıyor. 2025 Nisan ayı sonunda, tüm gönderilen örneklerin yaklaşık %10.7’sini oluşturuyordu—dört hafta önce sadece %2.5’di. Sekanslanan vakaların sayısı hala mütevazı olsa da, bu tutarlı yükseliş eğilimi, uluslararası halk sağlığı ajanslarının daha yakından izlemeye başlamasına neden oldu.

NB.1.8.1 özellikle Asya’da yayılıyor—Nisan sonu itibarıyla Hong Kong ve Çin’de baskın varyanttı.

Bu varyant nereden geliyor?

DSÖ’ye göre, NB.1.8.1 ilk olarak Ocak 2025’te toplanan örneklerde tespit edildi. Omicron varyantının, rekombinant XDV soyundan gelen bir alt soyudur. “Rekombinant” terimi, iki veya daha fazla mevcut varyantın genetik karışımından yeni bir varyantın ortaya çıkması anlamına geliyor.

Araştırmalar ne söylüyor?

Öncekiler gibi, NB.1.8.1 spike proteininde bir dizi mutasyon taşıyor. Bu, virüsün bizi enfekte etmesine imkan veren yüzey proteinidir—özellikle ACE2 reseptörleri üzerinden yani hücrelerimize “kapı” gibidir.

Mutasyonlar T22N, F59S, G184S, A435S, V445H ve T478I’yi içerir. Bu varyant için henüz erken günler olduğundan, bu değişikliklerin ne anlama geldiğine dair çok fazla veriye sahip değiliz. Ancak yakın tarihli bir ön çalışma (henüz hakem incelemesinden geçmemiş bir çalışma), neden NB.1.8.1’in hızla yayılıyor olabileceği konusunda bazı ipuçları sunuyor.

Laboratuvar tabanlı modeller kullanan araştırmacılar, NB.1.8.1’in test edilen diğer varyantlara kıyasla insan ACE2 reseptörüne en güçlü bağlanma yeteneğine sahip olduğunu buldular—bu da onu daha önceki suşlardan daha verimli bir şekilde hücreleri enfekte edebileceğini gösteriyor. Çalışma, aşılı veya daha önce enfekte olmuş kişilerin antikorlarının varyantı ne kadar iyi nötralize edebileceğine de baktı. Sonuçlar, NB.1.8.1’e karşı antikorların nötralize edici tepkisinin, başka bir yeni varyant olan LP.8.1.1’e kıyasla yaklaşık 1.5 kat daha düşük olduğunu gösterdi. Bu, NB.1.8.1 ile enfekte olan bir kişinin, virüsü başkasına önceki varyantlara kıyasla daha olası bir şekilde bulaştırabileceği anlamına gelebilir.

Belirtiler nelerdir?

Şu ana kadar kanıtlar, NB.1.8.1’in daha kolay yayılabileceğini ve önceki enfeksiyonlardan veya aşılardan gelen bağışıklığı kısmen atlatabileceğini düşündürüyor. Bu faktörler, sekans verilerindeki yükselişini açıklayabilir.

Ancak önemli olan, DSÖ henüz diğer varyantlara göre daha ciddi hastalıklara neden olduğuna dair bir kanıt gözlemlemedi. NB.1.8.1’in semptomları, diğer Omicron alt varyantlarıyla büyük ölçüde benzerlik göstermelidir. Yaygın belirtiler arasında boğaz ağrısı, yorgunluk, ateş, hafif öksürük, kas ağrıları ve burun tıkanıklığı bulunur. Bazı vakalarda gastrointestinal semptomlar da görülebilir.

Aşı durumu nasıl?

Bu varyantın, Avustralya’nın kış aylarında solunum yolu hastalıkları sezonunda önemli bir rol oynama potansiyeli var. Halk sağlığı yanıtları, sıkı izleme, genom sekanslamanın devamı ve güncellenmiş COVID aşılarının yayılımını teşvik etmeye odaklanmaya devam ediyor.

NB.1.8.1’e karşı nötralize edici antikor seviyeleri mütevazı bir şekilde azalmış olsa da, DSÖ mevcut COVID aşılarının bu varyanta karşı ciddi hastalıklara karşı koruma sağlaması gerektiğini belirtti.

Avustralya ve birçok diğer ülkede mevcut en son takviye aşı JN.1’i hedefliyor ve NB.1.8.1 de JN.1’den geliyor. Bu nedenle, iyi bir koruma sunması mantıklı görünüyor.

Kışa girmeden ve yeni bir varyantın ortaya çıkmasıyla birlikte, şimdi uygunsa bir COVID aşısı takviyesi düşünmenin iyi bir zamanı olabilir. Özellikle sağlık açısından savunmasız durumda olanlar için COVID hala ciddi bir hastalık olabilir.

Lara Herrero, Viroloji ve Enfeksiyon Hastalıkları alanında Doçent ve Araştırma Lideri, Griffith Üniversitesi. Bu makale The Conversation sitesinden Creative Commons lisansı altında yeniden yayınlanmıştır. Orijinal makaleyi okuyun.