1800 Yıllık İskelet Üzerindeki Aslan Isırıkları: Roma Britanyası’nda Gladyatör Dövüşlerinin Kanıtı

Gladyatör oyunları, antik Roma kültürünün belki de en ikonik ve romantize edilmiş özelliklerinden biridir. Tarihi metinler, kabartmalar, çömlekler ve mozaikler, özgürlük ve şan uğruna savaşan savaşçıları, çoğu zaman egzotik hayvanlara karşı mücadele ederken, tezahürat yapan kalabalığın önünde tasvir eder. Roma Kolezyumu gibi gladyatör arenaları binlerce yıldır ayakta dururken, gladyatörler geride çok az arkeolojik kanıt bırakmış, hayvanlarla yaptıkları efsanevi dövüşleri ise neredeyse hiç belgeleyememişlerdir.

İrlanda ve Birleşik Krallık’taki araştırmacılar, Avrupa’da antik Roma’da insan-hayvan gladyatör dövüşlerine dair ilk fiziksel kanıtı belirlediler: York, Birleşik Krallık’ta muhtemelen bir gladyatör mezarlığı olan bir bölgede ortaya çıkarılan, büyük bir kedinin pelvisine ısırık izleri bıraktığına inanılan bir insan iskeleti.

“Yıllardır, Roma gladyatör dövüşleri ve hayvan gösterileri hakkındaki anlayışımız büyük ölçüde tarihi metinlere ve sanatsal tasvirlere dayanıyordu,” diyor Maynooth Üniversitesi’nden antropolog Tim Thompson bir üniversite açıklamasında. “Bu keşif, o dönemde böyle olayların gerçekleştiğine dair ilk doğrudan fiziki kanıtı sağlıyor, bu da bölgedeki Roma eğlence kültürüne dair algımızı şekillendiriyor.”

Arkeologlar, PLOS ONE dergisinde bugün yayınlanan çalışmada merkeze alınan iskeleti daha önce Driffield Terrace’da – muhtemel bir gladyatör mezarlığı olarak düşünülen, yaklaşık 1800 yıllık bir mezarlık – ortaya çıkarmışlardı. Diğer kanıtlar arasında, iskeletlerin çoğu, imparatorluğun dört bir yanından gelen iyi yapılı, çeşitli iyileşmiş yaraları olan genç adamlara aitti.

İncelenen birey, bazı sağlık sorunları olan 26 ile 35 yaşları arasında bir erkekti ve at kemiklerinin altına gömülmüştü. Thompson ve ekibi, adamın pelvisindeki delikleri inceleyerek 3 boyutlu bir modelini yaptı. Farklı hayvanların ısırık izleriyle karşılaştırdıktan sonra, lezyonlara büyük bir kedinin, belki de adam öldükten sonra cesedi didiklerken neden olduğunu belirlediler.

“Isırık izleri büyük olasılıkla bir aslan tarafından yapılmıştı, bu da mezarlıkta gömülü iskeletlerin asker ya da köle değil, gladyatörler olduğunu doğruluyor,” diyor çalışmanın ortak yazarı ve York Üniversitesi’nden osteoarkeolog Malin Holst bir üniversite açıklamasında. Isırık izleri, Roma dünyasında bir dövüş veya eğlence ortamında büyük yırtıcılarla insan etkileşimine dair ilk osteolojik onay niteliğinde.”

Adam muhtemelen bir Bestiarius idi—genellikle hayvanlarla eğitim ya da savunma olmadan dövüşmeye mahkum edilen suçlular veya esirler, seyirci önünde dövüştürülen kişilerden biriydi.

“Bu adamı arenaya getiren faktörleri asla tam olarak bilemeyebiliriz,” diyor York Arkeolojisi CEO’su David Jennings bir PLOS açıklamasında, “ama gladyatör dövüşleri için böyle bir osteoarkeolojik kanıtın, Roma’nın Kolezyum’unun çok uzağında bulunmuş olması dikkat çekici, Kolezyum klasik dünya için bir ‘Wembley Stadyumu’ gibiydi.” Jennings, çalışmaya katılmamıştır.

Henüz bölgede bir amfitiyatro bulamamış olsalar da, çalışma gladyatör kültürünün imparatorluğun en ücra köşelerine kadar ulaştığını gösteriyor. Ayrıca Roma York’unda sosyal, siyasi ve askeri elitlerin varlığını da doğruluyor; bu toplum kesimlerinin böyle gösterişli ve zalim eğlencelere ihtiyaç duyacağı açıktır.