2024’ün Büyük Güneş Fırtınası: Gökyüzünü Aydınlatmakla Kalmadı, Dünya’nın Etrafındaki Uzayı da Yeniden Şekillendirdi!
Mayıs 2024’te gezegenimiz, son 20 yılın en büyük güneş fırtınasıyla vuruldu. GPS sinyalleri kesildi, gökyüzünde güzel auroralar parladı ve yeni araştırmalar gösteriyor ki, Dünya’nın etrafında iki yeni enerji kuşağı belirdi.
ABD’deki bilim insanları, geçen yılki dev güneş fırtınası tarafından oluşturulan iki yeni geçici enerjik parçacık kuşağının keşfini açıkladılar. Bu iki kuşağı, NASA’nın yakın zamanda yeniden faaliyete geçen Colorado İç Radyasyon Kuşağı Deneyi (CIRBE) uydusunun yardımıyla tanımladılar. 6 Şubat’ta Journal of Geophysical Research: Space Physics dergisinde yayınlanan bir çalışmada belirtildiği gibi, bu kuşakları incelemek, astronotlar ve uzay araçları için tehlikeli olabilecek önemli çıkarımlar taşımaktadır.
Bu çalışmaya öncülük eden University of Colorado Boulder’ın havacılık mühendisi Xinlin Li, NASA’nın açıklamasında “Fırtınadan önceki ve sonraki verileri karşılaştırdığımızda, ‘Vay, bu gerçekten yeni bir şey,’ dedim” dedi. “Bu gerçekten çarpıcı.”
Güneş fırtınaları, Güneş’in parçacıklar, enerji ve manyetik alanlar dahil olmak üzere maddeleri güneş sistemine püskürttüğü olaylardır. Gezegenimizin manyetik alanı, Güneş fırtınalarından yüzeydeki insanları korusa da, bu fırtınalar radyo kesintilerine ve elektrik kesintilerine neden olabilir. Ayrıca, içerdikleri enerjik parçacıklar değerli uzay araçlarını da bozabilir.
Dev Güneş Lekesi Kümesi Tekrar Görünür Olduğunda Güneş Fırtınası Tehlikesi Geri Döndü
Yeni kuşaklar, Dünya’nın manyetik alanı tarafından yerinde tutulan yüksek enerjili elektronlar ve protonlardan oluşan kalıcı Van Allen Kuşakları arasında oluştu. Önceden büyük güneş fırtınalarının ardından geçici kuşaklar belgelenmiş olsa da, bu yenilerinin sürpriz özellikleri var.
Geçmişteki geçici kuşaklar esas olarak elektronlardan oluşurken, bu seferki içteki kuşak, muhtemelen güneş fırtınasının gücü ve bileşimi nedeniyle, enerjik protonları da içeriyormuş gibi görünüyor. Sonraki büyük güneş fırtınaları bazen bu geçici kuşaklardaki parçacıkları dağıtabilir, fakat yenilerinin önceki örneklere göre daha uzun ömürlü olduğu belirtiliyor.
Elektronlardan ağırlıklı olarak oluşan kuşak üç aydan fazla bir süre boyunca kaldı ve en içteki kuşak hala orada olabilir—daha korunaklı ve istikrarlı bir bölgede bulunması durumu daha da kalıcı yaptı. Karşılaştırıldığında, diğer geçici kuşaklar sadece yaklaşık dört hafta sürmüştü.
“Bunlar, Dünya’nın iç manyetik ortamına yolunu bulmuş gerçekten yüksek enerjili elektronlar ve protonlar,” diyerek NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde atmosfer bilimci olan ancak yeni çalışmada yer almayan David Sibeck açıklıyor. “Bazıları bu yerde uzun süre kalabilir.”
NASA’nın küçük bir kutu şeklindeki CIRBE uydu içindeki bir enstrüman, kuşağın keşfinde önemli rol oynadı—uzay aracı tekrar çevrimiçi hale geldiğinde. CIRBE, Nisan 2023’te gezegenin manyetik kutuplarının üzerine düşük Dünya yörüngesine fırlatıldı ancak Mayıs’taki dev güneş fırtınasını kaçıracak şekilde yaklaşık bir yıl sonra kayboldu. Hayal kırıklığına uğramış bilim insanları diğer uzay araçlarından alınan daha az doğru ölçümlere bel bağlamak zorunda kaldı, bu nedenle uydu Haziran’da beklenmedik bir şekilde tekrar çevrimiçi hale geldiğinde memnun oldular. Zamanlaman tam, CIRBE.
“Ölçümlere yeniden başladığımızda, diğer uzay araçlarının verilerinde görünmeyen yeni elektron kuşağını görebildik,” diye açıklıyor Li. “Çok küçük [uydumuzun] böyle bir keşif yapmasından gurur duyuyoruz,” diye ekledi.
Bu enerjik parçacıkların geçici kuşaklarını anlamak, uzay görevlerinin güvenliğini sağlamak için hayati önem taşır, ancak bu sefer bir bedele mal oldu. Güneş fırtınası, CIRBE’nin yörüngesini bozdu ve bilim insanları bu nedenle onu geçen yılın Ekim ayında yörünge dışına çıkardılar. Huzur içinde yat CIRBE, ve fedakarlığın için teşekkürler.
