ABD’deki DEHB Oranları Neden Bu Kadar Yüksek?

Muhtemelen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan birini tanıyorsunuz ya da belki de kendiniz bu durumu yaşıyorsunuzdur.

DEHB, sürekli dikkat eksikliği, dürtüsellik, uyku sorunları ve duygu durum değişiklikleri gibi belirtilerle tanımlanan karmaşık bir durumdur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) son verilerine göre, ABD’de tahmini olarak 7 milyon çocuk (tüm çocukların %11.4’u) DEHB tanısı almış, ayrıca 15.5 milyon ABD’li yetişkin (yetişkin nüfusun %6’sı) DEHB tanısı almıştır – bunların yarısı çocukken teşhis edilmiştir.

Ancak bu sayılar kesin değil. ABD’de teşhis edilen DEHB’nin yaygınlığı zamanla düzenli bir şekilde artarken, eyaletten eyalete dikkate değer farklılıklar gösteriyor. Küresel olarak, DEHB oranları ABD’de görülenlerden genellikle daha düşük, ancak bazı bölgelerde yaygınlık artıyor. Bu artışın veya ülkeler arası farklılıkların sebepleri ise net değil.

Bu artışın önemli bir kısmının, doktorların zamanla çocuklarda ve yetişkinlerde DEHB’yi daha iyi tanımalarıyla alakalı olduğu düşünülebilir. Ancak DEHB’nin genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir karışımından kaynaklandığı yaygın olarak kabul edilir ve bu faktörlerin bazıları artış gösteriyor olabilir. Robert F. Kennedy Jr. ise geçtiğimiz günlerde, kanıt olmadan – gıda boyaları veya başka çevresel toksinlerin artan DEHB ve diğer nörolojik durumlara neden olduğunu öne sürdü.

Bazı araştırmacılar, DEHB oranlarındaki farklılıkların en azından kısmen, bununla ilişkilendirilen davranışların – özellikle çocuklarda – kültürel algılarına ve diğer toplumsal faktörlere bağlandığını savunuyor.

Bu yazı için, DEHB oranlarının neden bu kadar farklılık gösterdiği konusunda psikologlara, psikiyatristlere ve tıp tarihçilerine başvurduk. Aşağıdaki yanıtlar biraz netlik ve dilbilgisi açısından hafif düzenlenmiş olabilir.

Kevin Antshel

DEHB ve diğer gelişimsel durumlar konusunda uzman bir psikolog olan Kevin Antshel, Syracuse Üniversitesi’nde çalışıyor.

Dünya bölgelerine göre DEHB oranları %5 ile %10 arasında değişir. ABD’de DEHB yaygınlık oranları genellikle daha yüksektir (%10’a yakın) ve Avrupa ve Asya’da daha düşüktür (%5’e yakın). Biyolojiden ziyade, DEHB’nin ABD’de daha yaygın olmasının tıbbi, sosyal/kültürel ve eğitimsel nedenleri vardır.

Tıbbi: ABD’de çocuklar, diğer yerlere göre daha sık birinci basamak hekimler tarafından DEHB değerlendirilir. Ayrıca, ABD’de DEHB teşhisinde kullanılan Tanı ve İstatistik El Kitabı (DSM), dünyanın çoğu yerinde kullanılan Hastalıkların Uluslararası Sınıflamasına (ICD) göre daha geniş bir teşhis kriterine sahiptir. Son olarak, ABD ve Yeni Zelanda, ilaçların doğrudan tüketicilere reklamını yapan tek iki ülkedir. Bu, tedavi seçeneklerinin farkındalığını artırarak daha fazla teşhise (ve ilaç kullanım oranlarına) yol açabilir. Bu üç tıbbi açıklama, DEHB’nin ABD’de daha sık teşhis edilmesine zemin hazırlamaktadır.

Sosyal/Kültürel: ABD’de DEHB geniş çapta bilinmektedir ve konuşulmaktadır. Bu arttırılmış farkındalık, bakıcıların ve öğretmenlerin dikkatsiz ve/veya hiperaktif-dürtüsel semptomları daha sık fark etmesine yol açabilir. Bu davranışlar, tipik çocuk gelişimi aralığında görülmek yerine çabucak “rahatsızlık” olarak etiketlenebilir. Dünyanın diğer yerleriyle kıyaslandığında (özellikle Asya), ABD’de DEHB konusunda biraz daha az damgalama vardır. Göreceli olarak daha düşük damgalama, daha fazla bakıcının DEHB tedavisin…