Büyük Kanyon’da Devasa Bir Heyelana Meteor Çarpması Neden Olmuş Olabilir

Stanton Mağarası’nda bulunan odun kalıntıları ve göl tortuları, uzun yıllardır araştırmacıları düşündürüyor. Bu mağara Büyük Kanyon’un doğusunda yer alıyor ve ağzı nehrin 150 feet (yaklaşık 46 metre) üstünde bulunuyor. Bu malzemeler oraya nasıl ulaşabildi? New Mexico Üniversitesi’nden jeolog Karl Karlstrom’a göre, bu malzemeleri oraya çıkarabilecek sel seviyeleri, son birkaç bin yılda görülenlerin on katı büyüklüğünde olmalıydı.

Uluslararası bir araştırmacı ekibi, bu gizemin ardındaki nedeni açıklayan sürpriz bir olaylar zinciri öneriyor. Onlara göre, yaklaşık 56.000 yıl önce Arizona’daki Meteor Krateri’ni oluşturan meteorit çarpması, Colorado Nehri’ni barajlayan ve neredeyse 300 fit (yaklaşık 91 metre) derinliğinde (şimdi yok olan) bir göl oluşturan büyük bir toprak kaymasını tetikledi. Bu durum, odun kalıntıları ve göl tortularının mağaraya sürüklenmesine yol açmış olabilir.

Araştırmayı yürüten ekip, Karl Karlstrom liderliğinde, “Güneybatı ABD jeolojisinin iki ikonik özelliği, bizim hipotezimize göre, Kuzey Arizona’daki Barringer Meteor Krateri çarpmasının 56.000 yıl önce Büyük Kanyon’da bir uçurum çökmesine neden olması ve Colorado Nehri’ni barajlaması ile bağlantılıdır,” dedi. Çalışma, Geology dergisinde Salı günü yayımlandı.

Bilim insanları, 1970 yılında Stanton Mağarası’ndaki gizemli odun kalıntılarını keşfettiğinde, henüz rafine edilmemiş karbon tarihleme teknikleri bunun 35.000 yıldan daha eski olduğunu belirtti. 1980’lerde, son makalenin ortak yazarlarından biri, mağaranın 22 nehir mili (35 km) aşağısında antik bir kaya kayması olduğunu gösteren kanıtları paylaşarak, meteorit çarpmasını hesaba katmadan bir toprak kayması teorisi önerdi.

2019 yılında, çalışmanın bir diğer ortak yazarı ve New South Wales Üniversitesi’nden ağaç halkaları uzmanı Jonathan Palmer, odun kalıntılarını 55.000 yıl öncesine tarihlendirdi. Palmer, daha sonra Meteor Krateri’ni ziyaret ettiğinde, formasyonun yaşı -yaklaşık 50.000 yıl- ile odunun yaşı arasında tuhaf bir benzerlik olduğunu fark etti.

“Şimdi tamamen beklenmedik bir şekilde, daha önce kimsenin sormadığı bir soru ortaya çıktı,” dedi çalışma ortak yazarı ve Arizona Üniversitesi Ağaç Halkaları Laboratuvarı’ndan kıdemli araştırma uzmanı Chris Baisan, üniversitenin açıklamasında.

Araştırmacılar, daha sonra Stanton Mağarası’ndan aşağıda, nehre benzer yükseklikte olan bir yerden ek tortu ve odun örnekleri çıkardılar ve bu örnekler de yaklaşık 55.600 yıl öncesine aitti.

“Driftwood’dan alınan radyokarbon tarihleme, mağara tortusundan elde edilen IRSL tarihleme ve Meteor Krater çarpma tarihleri, 55.600 ± 1.300 yıl önce olan dar bir zaman aralığında kesişiyor, bu da hipotezimizin geçerliliğini artırıyor,” diye açıkladılar araştırmacılar çalışmada. Ayrıca, ekibin, nehrin barajı aşıp aşınmaya başladığını öne süren iki yerde akarsu çakıllarının baraj malzemesini kapladığını da bulduğuna dikkat çekti.

Meteor çarpması hakkında ise, çalışmanın ortak yazarı ve Meteor Krateri bilim koordinatörü David Kring, bu çarpmanın Büyük Kanyon’da, 100 mil (yaklaşık 161 km) uzakta, 3,5 ila 4,1 büyüklüğünde bir deprem yaratacağını tahmin etti. Olayın şok dalgası, patlama dalgası ve etkisi, toprak kaymasını tetiklemiş olabilir, diye açıkladı Baisan açıklamada.

“Bu argümanları kesin bir kanıtımız olmadan oluşturduk,” diye itiraf etti Karlstrom. “Bağımsız olarak meydana gelmiş bir Meteor Krater çarpmasından bin yıl içinde olabilecek rastgele bir kaya düşmesi veya yerel deprem gibi başka olasılıklar da var. Bununla birlikte, meteorit çarpması, büyük toprak kayması, göl tortuları ve nehir seviyesinin üstünde kalıntılar hepsi nadir ve sıradışı durumlar.”

Görünüşe göre, meteorların yeterince ürkütücü olmadığı yetmezmiş gibi, eğer bilim insanlarının 2024 YR4 asteroidi için yaptığı projeksiyonlar yanlış çıkarsa, bir de dev toprak kaymalarıyla uğraşmak zorunda olabiliriz.