Dünya’nın Mini-Uydu Sırrı Çözüldü: Ay’dan Bir Parça!

Geçen yıl, kısa ama heyecan verici bir dönemde, Dünya’nın iki ayı vardı. Küçük bir asteroid, Dünya’nın yörüngesindeyken gezegenimize yakın bir mesafede dolandı. Dünya’nın çekim kuvvetine geçici olarak yakalanarak uzaktan küçük bir ay haline geldi. Detaylı bir inceleme, bu uzay kayasının kökeninin tanıdık olduğunu ortaya koyuyor: Bu mini-ay, aslında Ay’ımızdan kopmuş bir parça olabilir.

Yakın Dünya objesi 2024 PT5, ilk olarak 7 Ağustos 2024 tarihinde Asteroid Yeryüzü-Çarpma Son Uyarı Sistemi (ATLAS) tarafından fark edildi. Bu ufak asteroid, yalnızca 10 metre çapında olup, Güneş’in etrafındaki yörüngesi Dünya’nınkine oldukça benziyor. Bu durum, asteroidin yakınlarda bir yerden gelmiş olabileceğini düşündürüyor. Aslında, bu asteroid büyük bir çarpışma sonrası Ay yüzeyinden fırlayan bir kaya parçası olabilir. Bu teori, yakın zamanda Astrophysical Journal Letters‘da yayınlanan bir çalışmada öne sürüldü.

“Bu asteroidin Ay’dan gelmiş olabileceğine dair genel bir fikrimiz vardı ama ‘sigara içen silah’ dediğimiz kanıt, silikat mineralleri açısından zengin olduğunu öğrendiğimizde ortaya çıktı — bunlar asteroitlerde görülen türden değil, Ay’ın kaya örneklerinde bulunan türden” dedi Arizona’daki Lowell Gözlemevi’nden astronom ve araştırmanın baş yazarı Teddy Kareta, bir açıklamada.

Asteroitler genellikle Mars ve Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki ana asteroit kuşağından gelir, ancak bazı az sayıdaki uzay kaya parçaları büyük bir çarpışma sonucu Ay yüzeyinden fırlamıştır. “Bu, Ay’ın hikayesi ama asteroit bilimciler tarafından anlatılıyor,” diye ekledi Kareta. “2024 PT5 hakkında sorduğumuz sorular açısından yeni bir alana geçiş yaptığımız nadir bir durum bu.”

İlk keşfedildiğinde, mini-ayın yüzeyinden gelen yansıtılmış güneş ışığının spektrumu başka herhangi bir kişi tarafından gözlemlenen asteroidlerle uyuşmadı, bunun yerine Ay’ımızdan alınan kaya örneklerini yakından andırıyordu. Bu durum, cisim nasıl hareket ettiğine dair gözlemlerle birlikte, bilim insanlarının bu uzay kayasının doğal uyduyumuzdan ayrıldığı sonucuna varmasına neden oldu.

Asteroitlerle aynı malzemeden yapılmadığından, gezegen bilimciler, bu mini-ayın Dünya benzeri bir yörüngede olan bir uzay çöpü olup olmadığını araştırmak istediler. (2020’de, Dünya’da başka bir geçici mini-ay vardı ve bu eski bir roket itici ortaya çıktı). Asteroitler ve uzay çöpleri arasındaki fark, uzayda nasıl hareket ettiklerindedir çünkü Güneş’ten gelen ışık parçacıkları, yani fotonlar, uzaydaki nesneler üzerinde ufak bir kuvvet uygular, bu da onları hızlandırır veya yavaşlatır.

Bu solar radyasyon kuvveti, uzaydaki doğal nesnelerin, yani asteroitlerin hareketi üzerinde daha az etkiye sahiptir. “İnsan yapımı çöpler genellikle nispeten hafif ve güneş ışığının baskısı tarafından itilip kakılır,” dedi NASA’nın doktora sonrası araştırmacısı ve yeni çalışmanın ortak yazarı Oscar Fuentes-Muñoz, bir açıklamada. “2024 PT5’in böyle hareket etmemesi, onun [insan yapımı] uzay çöplerinden çok daha yoğun olduğunu gösteriyor.”

Çalışmanın arkasındaki bilim insanları ayrıca mini-ayın yüzeyinde uzay aşınmasının bulunmadığını ve bu durumun, arkasındaki çarpmanın birkaç bin yıl önce gerçekleşmiş olabileceğini önerdiğini gözlemlediler.

Ay’la ilgili asteroitlerin keşfi, teleskopların daha küçük uzay kayalarını fark edebilir hale gelmesiyle artabilir. Eğer bu Ay’dan gelen asteroitler belirli bir Ay kraterine bağlanabilirse, çalışmaya göre, bu Ay yüzeyinin krater oluşumu sürecini anlamaları konusunda bilim insanlarına yardımcı olabilir.