Kaşınmak İyi mi, Kötü mü? Bilim Şaşırtıcı Bir Yanıt Veriyor!
“Her kaşıntıya bir kaşımak” deyimini duymuşsunuzdur, ancak bazen kaşımak kaşıntılı cildi daha da kötüleştirebilir. Peki, neden buna yönelme içgüdümüz bu kadar güçlü?
Pittsburgh Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, fareler üzerinde yaptıkları bir çalışmada kaşımanın neden yangıyı artırdığını ve “kaşıntı-kaşıma döngüsü” denen şeyi keşfettiler. Bu sonuçlar bugün Science dergisinde yayımlandı ve kaşımanın iltihaplı cilt koşullarını nasıl etkileyebileceği konusunda yeni fikirler sundu. Bulgular, kaşımanın antibakteriyel bir yangı tetiklediğini gösteriyor ki, bu da önemli tedavi yöntemlerini beraberinde getirebilir.
University of Pittsburgh’deki çalışmanın kıdemli yazarı Daniel Kaplan, “İlk başta bu bulgular bir çelişki yarattı: Eğer kaşımak bizim için kötüyse, neden bu kadar iyi hissettiriyor?” dedi bir üniversite açıklamasında. “Ancak kaşımak genellikle zevkli bir durumdur, bu da bu davranışın evrimde bir fayda sağladığını düşündürüyor. Çalışmamız, kaşımanın bakteriyel cilt enfeksiyonlarına karşı da yarar sağladığını göstererek bu çelişkiyi çözmeye yardımcı oluyor.”
Araştırmayı yöneten Pittsburgh Üniversitesi’nden Andrew Liu ve ekibi, farelerde alerjik temas dermatiti semptomları geliştirdiler. Bu rahatsızlık, alergenler veya cilt tahriş ediciler nedeniyle ortaya çıkan kaşıntılı döküntülerle birlikte gelir ve kaşındığında durumu kötüleştirir. Normal farelerde bu semptomları indüklediler ve ayrıca kaşıntı algılayan sinirleri olmayan farelerde de benzer bir çalışma yürüttüler.
Normal fareler, kulaklarını kaşıdıklarında bu bölgelerde şişme ve yangı hücrelerinin birikmesi gözlemlendi. Ancak bazı fareler, köpeklerin kullandığı “utanç konisi”ne benzer bir tasma ile kaşınmaktan alıkondu ve bu grubun kulakları, kaşıntı algılayıcı sinirleri olmayan farelerinki gibi, daha az radikal bir iltihap ve şişlik gösterdi. Bu fark, maalesef, ebeveynlerimizin haklı olduğunu gösteriyor: kaşımak durumu kötüleştiriyor.
Araştırmacılar ayrıca kaşımanın, mast hücrelerini – bağışıklık sisteminde rol oynayan hücreler – etkileyen ve yangıya, kaşıntıya neden olan bir kimyasal olan madde P’nin salınımını tetiklediğini gösterdi.
“Temas dermatitinde, mast hücreleri doğrudan alerjenler tarafından etkinleştirilir ve bu da küçük bir yangı ve kaşıntıya neden olur,” diye açıkladı Kaplan. “Kaşımaya yanıt olarak, madde P’nin salınması mast hücrelerini ikinci bir yolla aktive eder, bu nedenle kaşımak deride daha fazla yangı oluşmasına yol açar çünkü mast hücreleri iki yol üzerinden sinerjik olarak aktive edilmiştir.”
Mast hücreleri genellikle istenmeyen cilt koşullarının arkasında dursa da, aynı zamanda bizi patojenlerden korur. Araştırmacılar ayrıca kaşımanın ciltteki Staphylococcus aureus (başlıca cilt enfeksiyonlarına neden olan bakteri) miktarını azalttığını da keşfetti.
“Kaşımanın Staphylococcus aureus savunmasını iyileştirdiği bulgusu, bazı durumlarda yararlı olabileceğini öne sürüyor,” dedi Kaplan. “Ancak sürekli bir kaşıntı olduğunda, kaşımak muhtemelen deriye verdiği zararla bu faydayı aşıyor”.
Bu çalışma, mast hücrelerinin kaşıntı-kaşınma döngüsündeki rolünü vurgulayarak iltihaplı cilt koşulları için gelecekteki terapiler üzerinde güçlü bir etkisi olabileceğini gösteriyor. Ve bize sürekli kaşıma ihtiyacı hissettirip asla kaşıyamamanın ne kadar kötü olduğunu hatırlatıyor…
