NASA’nın Curiosity Aracı, Mars’taki Eski Gizemi Çözdü

Son 13 yılda, dört tekerlekli Curiosity gezgini, Kızıl Gezegen’de antik yaşam olasılığını araştırmak amacıyla Mars yüzeyinde yaklaşık 34 kilometre yol kat etti. Bu metallik kaşifin son keşfi, Mars’ın atmosferine milyarlarca yıl önce ne olduğunu ve nasıl ıslak, yaşanabilir bir dünyadan kuru, çöl benzeri bir hale geldiğini anlamamıza yardımcı olabilir.

Curiosity, Mars’ın Gale Krater’inde yer alan Mount Sharp’taki sülfat zengini katmanlarda büyük karbon yatakları buldu. Bu ay Science dergisinde yayımlanan bir makaleye göre, Curiosity’nin üç sondaj alanından elde edilen veriler, Mars’ın ıslak, yaşanabilir geçmişinin kayıp parçalarından biri olan bol miktarda siderit -demir karbonat minerali- ortaya koydu.

Su ve karbondioksit, karbonat minerallerini oluşturmak için reaksiyona girer. Mars’ın potansiyel olarak yaşanabilir geçmişine dair teoriler, gezegenin bir zamanlar yoğun bir karbondioksit atmosferine ve yüzeyinde sıvı suya sahiptir. Bu durumda, Mars’ın antik geçmişinde su ve karbondioksit varsa, karbonat minerallerinin de bulunması gerekirdi. Önceki keşifler yeterli miktarda karbonat bulamamıştı. Ancak, Curiosity’nin son keşifi bu teoriyi güçlendirdi.

Bu keşfi yorumlayan Kanada, Calgary Üniversitesi’nden ve makalenin başyazarı profesör Benjamin Tutolo, “Gale Krateri’nde bol miktarda siderit bulunması, Mars’ın jeolojik ve atmosferik evrimi hakkında hem şaşırtıcı hem de önemli bir ilerleme sağlıyor,” dedi.

Bilim insanları uzun zamandır Mars’ın karbondioksit zengini bir atmosfere sahip olduğunu tahmin ediyordu, ancak Curiosity’nin keşfi bu teoriyi destekleyen ilk mineral kanıtıdır. Tutolo, “Bu bize Mars’ın yaşanabilir olduğunu ve yaşanabilirlik modellerinin doğru olduğunu gösteriyor,” diye ekledi.

Zamanla Mars’ın atmosferi inceldikçe, karbondioksit kaya formuna dönüştü. Karbondioksit, o zamana kadar gezegeni ısıtıyordu ve siderit olarak çökelmeye başladığında, gezegenin sıcak kalma ve yüzey suyunu sürdürebilme yeteneğini etkiledi, diye belirtiyor araştırmacılar.

Curiosity’nin üzerindeki bir matkap, Mars kayaçlarında delik açarak, toz şeklindeki örnekleri alıyor ve CheMin adlı analiz cihazına yerleştiriyor. Matkap, Mars yüzeyinin yaklaşık üç ila dört santimetre altına kadar iniyor ve örnekleri analiz için topluyor. NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden araştırma bilimcisi ve makalenin eş yazarı Thomas Bristow, “Mars yüzeyini katman katman delmek, adeta bir tarih kitabını okumak gibi,” dedi.

Karbonat mineralleri Mars’ın yüzeyinin altında bulunduğundan, bu keşif, gezegenin yörüngesinden alınan yakın-kızılötesi uydu görüntülerinin diğer mineraller tarafından maskelenmiş olabileceğini düşündürüyor. Bu durum, önceki misyonların neden Mars’ta karbonat mineralleri bulmakta başarısız olduklarının da bir açıklaması olabilir.

Chicago Üniversitesi’nden jeofizik bilimleri doçenti ve makalenin üçüncü yazarı Edwin Kite, “Dünya’nın yüzeyi yaklaşık 3,5 milyar yıl önce sürekli yaşanabilir hale geldi, Mars’ın yüzeyi ise başlangıçta daha yaşanabilirken, bugün yaşanamaz hale geldi,” dedi. “Bu keşif, iki gezegenin farklı yollardan gitmesine neden olan mekanizmaları anlamamıza yardımcı oluyor.”