NASA’nın Geçici Yetkilisinden Çağrı: Çin, Ay’da Nükleer Reaktör İnşa Etmeden Önce Biz İnşa Edelim!

NASA’nın vekil yöneticisi Sean Duffy, ajansın Ay yüzeyine bir nükleer reaktör inşa etme planlarını hızlandırıyor. Bu adım, Trump yönetiminin insanlı uzay uçuşuna ve Ay’da uzun vadeli bir varlık oluşturma konusuna odaklandığını gösteriyor.

Duffy, reaktörün 2030 yılında Ay’a fırlatılmasını hedefleyen bir direktif yayınladı. Bu hareket, Politico’nun ilk olarak bildirdiğine göre Çin ve Rusya’nın da 2030’ların ortalarına doğru Ay’a kendi nükleer reaktörünü yerleştirmeyi planladığını ifade eden bu direktifte, iki ülkenin NASA’nın aynı şeyi yapmasını engelleyebilecek bir “girmeyin bölgesi” ilan edebilecekleri endişesi dile getiriliyor.

Duffy, direktifte ayrıca “Bu kritik teknolojiyi ilerletmek, gelecekteki bir Ay ekonomisini desteklemek, Mars’ta yüksek güç enerji üretimi sağlamak ve uzayda ulusal güvenliğimizi güçlendirmek için ajansın hızlı hareket etmesi zorunludur” diye yazdı. Bu direktif, 31 Temmuz Perşembe günü yayımlandı.

NASA, Ay için bir Fissiyon Yüzey Güç Sistemi üzerinde 2022 yılından beri çalışıyor. Ajans, ticari ortaklarına küçük bir reaktör için ön tasarım geliştirmeleri amacıyla $5 milyon değerinde üç tane sözleşme vermişti. O dönemde NASA, reaktörün 6 metrik tonun altında kalmasını ve 40 kilovat elektrik gücü üretmesini hedeflemişti, bu da yaklaşık 33 haneye yetecek bir güç. Ancak Duffy’nin yeni direktifinde NASA’nın projeyi hızlandırması gerektiği belirtilmesinin yanı sıra, reaktörün yaklaşık 80 haneye yetecek, 100 kilovat güç üretmesi gerektiği de ifade ediliyor.

NASA’nın Artemis programı kapsamında hedefi, Ay’da sürdürülebilir bir insan varlığı kurmak. Ay yüzeyine bir yaşam alanı inşa etmek ise güç olmadan zorlu bir görev. Sadece güneş enerjisine dayalı olmak yeterli gelmeyebilir. Ay’daki gündüz-gece döngüsü yaklaşık bir ay sürüyor; iki hafta süren güneş ışığı ve ardından gelen iki hafta süren karanlık, güneş panellerini enerjisiz bırakabilir. Ancak fissiyon reaktörleri Ay’ın gölgeli kraterlerinde ve uzun Ay gecelerinde bile 7/24 çalışabilir.

Ay’da bir enerji kaynağı oluşturmak, insan keşifleri açısından kritik önemde, özellikle de mevcut yönetimin bu konudaki kararlılığıyla. NASA, 2026 için Beyaz Saray’ın öngördüğü bütçe kesintileri nedeniyle uzaya yönelik bazı robotik misyonlarının tehlikede olduğu bir döneme hazırlanıyor. Önerilen bütçeye göre, NASA’nın gezegen bilimleri bütçesi $2.7 milyardan $1.9 milyar dolara düşecek. Ancak, ajansın insanlı uzay keşif bütçesi 2025 bütçesine kıyasla $647 milyon dolarlık bir artış görecek.

Bu son direktif, yönetin Ay ve Mars’a insan göndermek ve Çin ve Rusya ile olan yeni uzay yarışında üstünlük kurma çabalarının bir parçası. Direktif, NASA’dan, 30 gün içinde projeyi denetleyecek bir ajans yetkilisi görevlendirmesini ve 60 gün içinde ticari ortaklardan teklif talebi vermesini istiyor.