NASA’nın SPHEREx Teleskobu Devrede: Evreni 3D Olarak Haritalama Zamanı!

NASA’nın en son uzay gözlemi cihazı nihayet iş başında! Bu hafta düzenli bilimsel çalışmalara başladı ve görevi evreni haritalandırmak.

Altı haftalık bir kalibrasyon dönemi sonrasında, NASA’nın Evrenin Tarihi, Reiyonlaşma Dönemi ve Buz Keşfi Spektro-Fotometresi, kısaca SPHEREx, evrenin son derece ayrıntılı tam gökyüzü haritasını oluşturma amacıyla iki yıl sürecek görevine başladı.

Bir gecikmenin ardından Mart başında fırlatılan bu uzay gözlemevi, her gün 3.600 kızılötesi görüntü yakalıyor ve insanların göremediği dalga boylarında ışık topluyor. Bu ışık, evrenin ilk günlerine kadar uzanan kozmos nesne ve olaylarına dair kanıtlar içeriyor.

Bazı teleskoplar belli bir gökyüzü bölgesine odaklanırken, SPHEREx tüm gök küresini gözlemliyor ve her altı ayda bir tarama yapıyor. SPHEREx, Dünya’nın yörüngesinde günde yaklaşık 14 kez dolanarak her seferinde Samanyolu’muz ve ötesindeki yeni bir şeriti tarıyor. SPHEREx, ışığı 102 kızılötesi renge bölen altı dedektör kullanarak, görev süresi boyunca galaksimizdeki yıldızlararası bulutlar hakkında 9 milyondan fazla gözlem yapacak.

Bu kızılötesi görüntülerle bilim insanları, evrenin Büyük Patlama’dan sonraki ilk anlarında nasıl trilyonlarca kat genişlediği gibi büyük soruları yanıtlamayı hedefliyor. SPHEREx, bu çılgın genişlemenin zayıf izlerini, gökyüzüne dağılmış galaksilerin konumlarında arayacak.

“Evrenin ilk anlarındaki en küçük ölçeklerde ne olduğuna, modern evrende en büyük ölçeklere bakarak çalışacağız,” dedi NASA’nın Jet Propulsion Laboratory’sindekin proje yöneticisi Jim Fanson. “Bunun şiirsel bir yönü olduğunu düşünüyorum.”

Ama hepsi bu kadar değil. SPHEREx, uzak galaksiler, yıldız oluşum bulutları ve Samanyolu’nun tozlu bölgelerindeki ışığı parçalayarak, bunların nelerden oluştuğunu ortaya çıkaracak. Bu sayede, su ve organik moleküller gibi yaşamın temel bileşenlerinin evrene nasıl yayıldığı hakkında yeni bilgiler edinilecek.

“Cihazın performansı beklediğimiz kadar iyi,” dedi baş araştırmacı Jamie Bock. “Bu, planladığımız bütün harika bilimsel çalışmaların yapılabileceği ve belki de beklenmedik keşiflerin elde edilebileceği anlamına geliyor.”

SPHEREx, gökyüzünü bu kadar çok renkte haritalayacak ilk görev olacak. İki yıllık görevi süresince, misyonun çektiği yüz binlerce görüntü dört geniş gökyüzü haritasına dönüştürülecek, bu da araştırmacıların evrenin kökenlerini ve evrimini anlamalarına yardımcı olabilir.