‘Ölüm Arzusu’ Gezegeni, Ev Sahibi Yıldızından Yıkıcı Patlamaları Tetikliyor

Genç ve dinamik bir yıldız, yapışkan gezegeninden artık bıkmış durumda. İkili, gezegenin yıldızına enerji dalgaları göndermesi ve ev sahibi yıldızın zamanla gezegenini yok eden şiddetli patlamalarla cevap vermesiyle zehirli bir ilişki içinde sürükleniyor.

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Cheops misyonunu kullanan Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü’nden bir astronom ekibi, bilinen ilk ölüm arzulu dış gezegenin kanıtını topladı. Çarşamba günü Nature dergisinde yayınlanan bir makalede ekip, Jüpiter büyüklüğünde bir gezegeni ve onun etrafında döndüğü yıldızdan radyasyon patlamalarına neden olabilecek gezegenle ilgili bulgularını anlattı. Astronomlar daha önce bu tip bir etkileşimi teorik olarak öne sürmüş olsa da çalışmaya göre, bu yıldız sisteminde kaydedilen patlamalar beklenenden 100 kat daha enerjik.

HIP 67522 b adını verdikleri bu gezegen ise şimdiye kadar bulunmuş en hafif dış gezegenlerden biri olup, yoğunluğu pamuk şekerle benzer. Gezegenin yıldızının etrafında dönmesi ise sadece yedi gün sürüyor. Bu genç yıldız, Güneş’ten biraz daha büyük ve daha soğuk olmasına rağmen yalnızca 17 milyon yaşında. Güneş’le karşılaştırıldığında daha enerjik ve daha güçlü bir manyetik alana sahip.

Çalışmanın arkasındaki ekip, genç yıldız sistemini ilk kez TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) kullanarak fark etti. “Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik” diyor, çalışmanın baş yazarı Ekaterina Ilin bir açıklamada. “Bu gezegen bulunduğunda, ev sahibi yıldızın etrafında 10 gün içerisinde dönen en genç gezegen olduğu ortaya çıktı.”

Astronomlar, yörüngelerindeki gezegenlerle etkileşime giren yıldızların saldığı patlamaları keşfetmek için çalışıyorlardı ve doğru çifti bulduklarından emindiler. Bulgularından emin olmak için ESA’nın hassas Karakterize Edici Dış Gezegen Uydusunu (CHEOPS) kullanarak daha yakından bakmak istediler. “Cheops ile daha fazla patlama gördük ve toplam sayıyı 15’e çıkardık, çoğu gezegen Güneş’in önünden geçerken bize doğru geliyordu” dedi Ilin.

Güneşimiz de zaman zaman manyetik bir enerji birikimi aniden serbest kaldığında atmosferinden patlayıcı enerji dalgaları yayar. Bu patlamalar bazen yeryüzüne yönlendirilse de, zavallı dış gezegenin durumunda, ev sahibi yıldızdan gelen güçlü patlama dalgaları büyük olasılıkla kendi hatasının sonucudur.

HIP 67522 b, yıldızına bu kadar yakın bir yörüngede döndüğünden, ev sahibi yıldıza kendi manyetik etkisini gösterebilir. Gezegengenin yörüngede dönmesi sırasında enerji toplayarak, bu enerjiyi yıldızın manyetik alan hattı boyunca dalgalar şeklinde geri yansıtabilir. Bu dalgalar yıldızın yüzeyine ulaştığında devasa bir patlamayı tetikler.

“Gezegen, özellikle enerjik patlamalara neden oluyor gibi görünüyor,” dedi Ilin. “Yıldızın manyetik alan hatları boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları tetikliyor. Ancak patlamaların enerjisi, dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Bu dalgaların, patlamaların tetiklenmesini sağladığını düşünüyoruz.”

Patlamalar tarafından taşınan radyasyon, gezegenin ince atmosferini aşındırarak kütlesini çok daha hızlı bir şekilde kaybetmesine neden oluyor. Çalışmaya göre, önümüzdeki 100 milyon yıl içinde HIP 67522 b, Jüpiter boyutunda bir gezegenden, çok daha küçük bir Neptün boyutundaki bir gezegene dönüşebilir.

Çalışmanın arkasındaki ekip, bu benzersiz yıldız sisteminin farklı dalga boylarından yapılan gözlemleriyle yıldızdan ne tür bir enerji salındığını anlamak istiyor. “Bu tamamen yeni bir fenomen, bu yüzden birçok soru işaretim var ve detaylar hala net değil” diyor Ilin.