Tartışmalı Gıda Boyası Nihayet Yasaklandı!
Kırmızı genellikle yiyecekleri ve ilaçları daha canlı göstermek için kullanılır. Ancak yaygın olarak kullanılan bir kırmızı gıda boyası ciddi sağlık riskleriyle ilişkilendirildi ve artık kullanımının sona ereceği anlaşılıyor.
Diğer bir deyişle, şekerlemelere ve tatlılara sıkça eklenen sentetik bir gıda boyası piyasadan çekiliyor. Bu hafta, Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Kırmızı No. 3’ün gıda ve yutulan ilaçlarda kullanılmasını resmen yasakladı. Boya, farelerde kansere ve çocuklarda diğer potansiyel sağlık sorunlarına yol açmasıyla bağlantılı bulunmuştur.
FDA, Kırmızı No. 3’ün piyasadan kaldırılmasını çarşamba günü yayınladığı bir güncellemeyle açıkladı. Ajans, kararını açıklarken, potansiyel olarak kanserojen olan katkı maddelerinin gıdalarda kullanılmasını yasaklayan mevcut bir düzenlemeye atıfta bulundu. Kırmızı No. 3’e bağımlı şirketlere ürünlerinden çıkarmaları için üç yıla kadar süre tanınacak.
Kırmızı No. 3, petrolden türetilmiştir ve 1900’lerin başından beri kullanılmaktadır. Adından da anlaşılacağı üzere, yiyeceklere parlak bir kiraz kırmızısı renk vermek için kullanılır. Tarihsel olarak, en çok kek, şekerleme, kurabiye, krema ve bazı ağızdan alınan ilaçlarda kullanılmıştır.
Bununla birlikte, yıllar boyunca bazı bilim insanları ve halk sağlığı savunucuları, boyanın güvenliği konusunda şüphe uyandırdı. 1980’lerden itibaren yapılan araştırmalar, Yüksek seviyelerde Kırmızı No. 3’ün, erkek laboratuvar farelerinde tiroid tümörlerinin oluşumuna neden olduğunu ortaya koymuştur. 1990 yılında FDA, bu araştırmaları göz önünde bulundurarak Kırmızı No. 3’ün kozmetik ürünlerde ve dondurma gibi bazı yiyeceklerde kullanılmasını yasakladı. Ancak FDA, o zamanlar da şimdi de, Kırmızı No. 3’ün insanlarda kansere neden olma olasılığını destekleyen bir açıklamada bulunmadı.
Son açıklamasında ajans, Kırmızı No. 3’le ilişkili kanserlerin, yalnızca farelerde bulunan spesifik bir hormonal mekanizma nedeniyle ortaya çıktığını belirtti. Fareler, insanlara yemek yoluyla düzenli olarak maruz kaldığı dozlardan çok daha yüksek seviyelerde Kırmızı No. 3 ile maruz kalmışlardı. Ajans, “Kırmızı No. 3’ün erkek farelerde kanser oluşturma şekli insanlarda görülmez.” şeklinde açık bir ifade ekledi.
Hem 1990’larda, hem de şimdi, FDA’nın Kırmızı No. 3’ü kaldırma gerekçesi, 1960 yılında Federal Gıda, İlaç ve Kozmetik Kanunu’na (FDA’nın gıda ve ilaçların güvenliğini düzenlemesini sağlayan kanunlar dizisi) eklenen Spesifik Düzenleme Maddesi’nden kaynaklanmaktadır. Bu madde, hayvanlarda veya insanlarda kanser oluşturduğu kanıtlanmış gıda veya renk katkı maddelerinin FDA tarafından onaylanmasını açıkça yasaklar.
2022’de çeşitli tüketici sağlığı ve çevre grupları, daha önceki fare çalışmalarına dayanarak, Spesifik Düzenleme Maddesi’nin Kırmızı No. 3 için uygulanması gerekip gerekmediğinin değerlendirilmesi için FDA’ya Başvurdu. FDA şimdi bu maddenin uygulanması gerektiğine karar verdi ve Kırmızı No. 3’ün tamamen yasaklanması sonucuna vardı.
Kırmızı No. 3 insanlarda kanser yapmasa da başka nedenlerden dolayı yiyeceklerimizde olmamalıdır. Bazı araştırmalar, Kırmızı No. 3 ve özellikle dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) bulunan çocuklarda artan hiperaktivite arasında bir bağlantı buldu. Bu araştırma, Kaliforniya’daki yetkililerin 2023’te bu maddenin kullanımını yasaklamasına yol açtı. Dünyanın birçok ülkesi kendi yasaklarını veya kısıtlamalarını hayata geçirmiştir.
FDA’nın yasağı, Kırmızı No. 3’e karşı mücadelede öncülük eden tüketici kuruluşları için kesinlikle memnuniyetle karşılanan bir haber oldu.
“Nihayet, FDA, Red 3’ün rujlarda kullanılması yasaklı iken çocuklara şeker formunda verilmesinin yasal olduğu durumdan çıkıyor,” dedi Gıda Endüstrisi gözlemcisi ve 2022 FDA başvurusuna katılan Halk İçin Bilim Merkezi başkanı Peter G. Lurie, yaptığı açıklamada. “Gıda boyalarının birincil amacı, şekerlemeleri, içecekleri ve diğer işlenmiş yiyecekleri daha çekici hale getirmektir. Eğer işlev salt estetikse, neden herhangi bir kanser riskini kabul edelim?”
Kırmızı No. 3’ün piyasadan kalıcı olarak kaldırılması biraz zaman alacak. FDA, gıda üreticilerine ürünlerinden kaldırmaları için Ocak 2027’ye kadar, ilaç üreticilerine ise Ocak 2028’e kadar süre tanıyacak.
