Aşırı Büyük Bir Asi Kara Delik Uzak Bir Galakside Yıldızları Yutuyor

Astronomlar, 600 milyon ışık yılı uzakta ve merkezinde daha büyük bir kara delik bulunan bir galakside, bir yıldızı yutarken görülen devasa bir kara delik keşfettiler.

AT2024tvd olarak adlandırılan bu olay, ilk olarak Palomar Gözlemevi’nin Zwicky Geçici Tesisi tarafından fark edildi ve daha sonra Hubble ve Chandra gibi güçlü uzay teleskopları tarafından doğrulandı. İlginç bir şekilde, suçlu kara delik, süper kütleli kara deliklerin genellikle bulunduğu konum olan, ev sahibi galaksisinin merkezinde değildi. Bunun yerine, galaktik merkezden 2.600 ışık yılı uzaklıktaydı—bu mesafe, kağıt üzerinde büyük gibi görünse de, aslında Güneş’imiz ile Samanyolu merkezindeki kara delik Sagittarius A* arasındaki mesafenin sadece onda biri kadar.

Bu tür olaylar, kara deliğin çekim gücünün bir yıldızı o kadar şiddetle çektiği ve parçaladığı ‘spaghettification’ adı verilen süreç nedeniyle meydana gelir. Bu olaydan çıkan enerji patlaması muazzam boyuttadır, hatta bazen bir süpernova kadar parlak olabilir. Bu ışık patlaması elektromanyetik spektrumun tamamında görülebilir hale gelir ve aksi takdirde tespit edilemeyecek kadar sessiz veya gizli kara delikleri bulmamıza yardımcı olur, tıpkı bu yeni keşfedilen gibi.

AT2024tvd’yi özel kılan şey, optik araştırmalar tarafından keşfedilen ilk ofset TDE olmasıdır. Yaklaşan bir makaleye göre, bu başarı Evren’de karanlık içinde hareket eden, uzay-zamanı eğen bu tür kara deliklerin nasıl tespit edilebileceğini gösteriyor. Tabii ki, şanssız bir nesnenin kendini bu devasa yapıya kurban etmesi koşuluyla!

“Gelgit bozulma olayları, diğer türlü tespit edemeyeceğimiz devasa kara deliklerin varlığını ortaya çıkarmak için büyük bir potansiyel sunuyor,” dedi NASA’nın yayınladığı bir basın bülteninde, Zwicky Geçici Tesisi ekibinden Kaliforniya Üniversitesi – Berkeley araştırmacısı ve çalışmanın yazarlarından biri olan Ryan Chornock. “Teorisyenler, galaksilerin merkezlerinden uzaktaki devasa kara deliklerin bir popülasyonunun var olduğunu tahmin etmişti, ancak şimdi TDE’ler aracılığıyla onları bulabiliriz.”

Ekip, bu gezgin kara deliğin galakside neden bu kadar uzakta olduğunu ve neden merkezi kara deliğe bu kadar yakın olduğunu iki şekilde açıklıyor. (Gezgin kara deliğin kütlesi, merkezi kara delikten en az on kat daha küçük, yaklaşık bir milyon güneş kütlesi olarak tahmin ediliyor.) Bir ihtimal, kara deliğin daha önce küçük bir galaksinin merkezi olması ve daha büyük galaksi tarafından yutulmuş olması. Bir başka seçenek ise, bir zamanlar üç cisimli bir sistemin en zayıf halkası olması ve diğer iki büyük kara delik tarafından dışlanmış olmasıdır; yani, galaktik merkezde iki büyük kara delik daha olabilir ve bu gezgin kara delik binlerce ışık yılı uzaklığa itilmiş olabilir.

“Eğer kara delik galaktik merkezdeki diğer iki kara delikle üçlü bir etkileşime girdiyse, hala galaksiyle bağlı kalabilir ve merkezi bölgenin etrafında dolanmaya devam edebilir,” dedi çalışmanın baş yazarı ve aynı araştırma ekibinden UC Berkeley’den Yuhan Yao. Ancak şu anda, ekibin kara deliğin itilip itilmeyen mi yoksa daha büyük kara delik tarafından çekilip çekilmediği kesin olarak bilinmiyor.

Gelecekte faaliyete geçecek Vera Rubin Gözlemevi ve Roman Uzay Teleskobu gibi yeni araçlarla, astronomlar tamamen yeni bir keşif çağına başlangıç yapmayı umut ediyor. Çünkü, bir kara deliğin bir yıldızı yutmasından daha korkutucu olan bir şey varsa, o da, bu açgözlü objelerin uzayda beklenmedik noktalarda dolaşıyor olmalarıdır.