Bogong Güveleri: Yıldızları Kullanarak Uzun Mesafeleri Kat Eden İlk Böcekler

Güney Yarımküre’de her bahar, Avustralya’nın güneydoğusundan Boğong güveleri, Avustralya Alpleri’ndeki serin mağaralarda yazı geçirmek için 1.000 kilometreye kadar mesafe kateder. Sonbaharın başlangıcında, üreme alanlarına geri uçarlar ve ölürler. Her güve, yaşamı boyunca bu iki yönlü yolculuğu yalnızca bir kez yapar – yani nereye gideceğini nasıl bilir?

Lund Üniversitesi’nde duyusal biyoloji üzerine misafir araştırmacı olan David Dreyer liderliğindeki bir ekip, Boğong güvelerinin gökyüzündeki yıldızları – diğer araçlarla birlikte – doğru yönde gezinmek için kullanabileceğini öne sürüyor. Eğer bu doğru çıkarsa, Dreyer ve ekibi, bu durumu Avustralyalı Boğong güvesinin “uzak bir hedefe yönlendirilmiş uzun menzilli gezinme için (yani, kuzeye göre belirli bir coğrafi yön belirlemek için) yıldızları kullanan bilinen ilk omurgasız” yapacağını iddia ediyor. Bugün Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada ekip böyle yazıyor.

2018’de, aynı araştırmacılar, Boğong güvelerinin hem Dünya’nın manyetik alanını hissederek hem de bilinmeyen görsel işaretleri kullanarak hedeflerine ulaşabileceklerini önermişlerdi. Aslında, bir Nature News and Viewsmakalesinde belirtildiği gibi, bazı hayvanlar pek çok farklı gezinme yöntemine güvenirler. Gece gökyüzünün güveleri yönlendirmede rol oynayıp oynamadığını test etmek için ekip, böcekleri göçleri sırasında yakalayıp bir planetaryuma benzer bir simülatöre yerleştirdi.

Araştırmacılar çalışmada, “Baharda ve sonbaharda göç eden güveleri uçuş simülatörüne bağlayarak, doğal ay ışığı olmayan gökyüzü ve devre dışı bırakılmış manyetik alanda (güvelerin bilinen manyetik duyularını etkisiz hale getirerek) güvelerin göç mevsimlerine uygun yönlerde uçtuklarını bulduk,” diye açıkladılar.

Antik denizcilerin de teyit edeceği üzere, yıldızların öngörülebilir konumları onları güvenilir bir navigasyon aracı yapar. Yine de, bilim insanları daha önce yalnızca bazı gece göçü yapan kuşların belli bir coğrafi yön bulmak için yıldız ışığını kullandığını belgelemiştir. Gübre böcekleri, yıldızları düz bir hat boyunca seyahat etmek için kullanır, ancak göçmen böcekler değildirler; onlar, kuşlar ve Boğong güvelerinin yaptığı gibi yıldızlara dayanan uzun mesafeli seyahat için ipuçları kullanmazlar.

Bilim insanları, güvelerin beyinlerini inceleyerek, görsellikle bağlantılı nöronların “gece gökyüzünün dönüşlerine özellikle tepki verdiğini ve ortak bir gökyüzü yönelimine ayarlandıklarını” gösterdi. En yüksek aktivite “güve güneye doğru yöneldiğinde” görünüyordu. Başka bir deyişle, beyinleri yıldızlardan gelen ipuçlarını algılamaya uygun gibi görünüyor.

Ancak güvelerin hangi kısımlarını yön bulmak için özel olarak kullandıkları hâlâ bir sır, özellikle güvelerin bireysel yıldızları görüp göremediği belirsiz olduğu için. Araştırmacılar, güvelerin muhtemelen Samanyolu’nu görebildiğini, takımyıldızlarının, Ay’ın ve muhtemelen ufuktaki karanlık unsurların da güvenilir navigasyon ipuçları olarak hizmet edebileceğini düşünüyorlar.

Sonuç olarak, bu çalışma, ekibin önceki araştırmalarını geliştirerek Boğong güvelerinin yön bulma araç kitini daha da aydınlatıyor. Araştırmacılar, “Sonuçlarımız, Boğong güvelerinin belirli bir hedefe uzun mesafeli gece yolculuğu için sağlam bir pusula sistemi oluşturmak amacıyla yıldız ipuçlarını ve Dünya’nın manyetik alanını kullandığını” öne sürüyor.

Bir dahaki sefere yoğun güneş aktiviteleri GPS kesintilerine neden olduğunda, hepimiz Bogong güvesi olmayı dileyeceğiz!