Denizden Çıkarılan Gizemli Çene Kemiği, Ender Bulunan Bir İnsan Akrabasına Ait Fosil Çıktı
Denisovalılar, yaklaşık 370,000 yıl öncesinden en az 30,000 yıl öncesine kadar yaşamış, gizemli bir arkaik insan grubudur ve Neandertallerin bir dalı veya kardeş grubu olarak kabul edilirler. Denisovalılar hakkında bildiklerimiz ise Sibirya’daki Denisova Mağarası ve Çin’in Tibet Platosu’nda çıkarılan birkaç parça fosil kalıntılarına dayanmakta. Ancak, yeni bir analiz bu gizemi biraz daha aydınlatıyor.
Bugün Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Japonya, Tayvan ve Danimarka’dan bir araştırma ekibi, Tayvan’da bulunan bir çene kemiğinin Denisovalı bir erkeğe ait olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, antik proteinlerin analizini (paleoproteomik analiz) yaparak iki protein varyantının Denisovalılarla ilişkili olduğunu keşfetti. Bu keşif, Denisovalıların farklı habitatlarda yaşadıkları ve çeşitli iklimlere uyum sağladıkları yönündeki en güçlü delillerden biri oldu.
“Penghu 1 [fosil çene] örneğinden elde edilen yüksek kaliteli paleoproteomik veriler, fosilin nispeten iyi korunmuş olması ve optimize edilmiş protein çıkarma yöntemleri sayesinde Penghu 1’in bir Denisovalı erkeğe ait olduğunu gösterdi,” diye yazdı araştırmacılar çalışmada.
Tayvan’ın Penghu Kanalı’ndan, diğer hayvan fosilleriyle birlikte çıkarılan Penghu 1, Pleystosen Epoku’nun (2.5 milyon ila 11,700 yıl önce) daha düşük deniz seviyeleri döneminde Asya ana karasının bir parçasıydı. Çalışmaya göre, çene kemiği ya 10,000 ila 70,000 yıl öncesine ya da 130,000 ila 190,000 yıl öncesine tarihleniyor.
Fosili tarihleme yöntemlerinin farklı sonuçlar vermesi, bu geniş yaş aralığının nedenidir. Çene kemiğinin bozulmuş olması nedeniyle, doğrudan tarihleme teknikleri olan uranyum serisi ya da radyokarbon tarihleme kullanılamadı. Bunun yerine, bilim insanları fosilin kimyasal bileşimi, yanında bulunan hayvan fosilleri ve tarihi deniz seviyesi verileri gibi dolaylı ipuçlarına dayandı. Bu kanıtlar birlikte iki olası zaman dilimine işaret etti.
Çene kemiğinden ve dişlerden çıkarılan proteinleri dizileyen araştırmacılar, 4,241 amino asit kalıntısı (proteinlerin yapı taşları) elde etti ve bunlardan ikisini Denisovalı-spesifik varyantlar olarak tanımladı, yani çene kemiği bir Denisovalıya ait. Bu doğrudan moleküler kanıt, modern insanların genetik çalışmalarıyla daha önce de belirtildiği gibi, Denisovalıların güneydoğu Asya’da yaşadığı teorisini destekliyor.
Denisovalılar hakkında bildiğimiz birkaç şeyden biri, hem Neandertallerle hem de modern insanlarla melezleştikleridir. Ayrıca, bugün bazı insanlar, uzak Denisovalı atalarından miras kalmış genlere sahip—özellikle güneydoğu Asya’daki insanlar, Denisovalıların orada yaşayıp modern insanlarla melezleştiğini gösteriyor. Ancak, çene kemiğinin paleoproteomik analizi öncesine kadar Denisovalı fosilleri sadece Kuzey Asya’dan moleküler olarak doğrulanmıştı.
“Penghu 1’in bir Denisovalı çene kemiği olarak tanımlanması, modern insan genomi çalışmalarından elde edilen Denisovalıların doğu Asya’da geniş bir dağılım gösterdiği bilgisiyle örtüşüyor,” diye açıklıyor araştırmacılar çalışmada. Dahası, “Denisovalıların farklı coğrafi ve iklimsel bölgelerde, kuzeyin soğuk kışlarından, alp altarktik bölgelerindeki yüksek rakımlı soğuklara, tropikal alçak alanların sıcak ve nemli koşullarına kadar varlığı,” adaptasyon esnekliklerini gösteriyor.
Araştırmacılar çene kemiği üzerinde morfolojik analizler de gerçekleştirdiler ve Denisovalı erkeğin sağlam bir çene, büyük azı dişleri ve belirgin kök yapıları olduğunu sonucunu çıkardılar. Özellikle, bu özelliklerin Tibet Platosu’ndaki Denisovalı fosilleriyle uyumlu olması, daha geniş Denisovalı özelliklerini temsil edebileceğini düşündürüyor.
Sonuç olarak, bu çalışma, geçmişte bilinen eski insan akrabaları hakkında fazla bilgi sahibi olmadığımız bir konuda ışık tutarken, güneydoğu Asya’daki erken insan gelişimini anlama kapasitemizi genişletiyor.
