Fikri Onlar Geliştirdi, Ödülü Başkaları Aldı: Takdir Görmeyen Bilim İnsanları ve Önemli Keşifleri
Sessiz devrimciler olarak bilinen bu bilim insanları, insanlığın bilgi ufkunu genişletmiş olmalarına rağmen hak ettikleri değeri ve takdiri görememişlerdir.
Tarihin karanlıklarında kalmış, ancak dünyayı değiştiren bilim insanlarını tanıyalım:
Rosalind Franklin
DNA’nın çift sarmal yapısının keşfi genellikle Watson ve Crick’e atfedilmesine rağmen, bu modeli mümkün kılan asıl kişi, X-ışını kristalografisi kullanarak DNA’nın yapısını görüntüleyen Rosalind Franklin’dir. Ne yazık ki, çalışmaları hayatı boyunca yeterince takdir edilmedi.
Lise Meitner
Alman fizikçi Lise Meitner, nükleer fisyon sürecini keşfeden ekibin önemli bir parçasıydı, fakat Nobel Ödülü yalnızca çalışma arkadaşı Otto Hahn’a verildi. Meitner’in katkıları yıllarca ihmal edildi, fakat daha sonraları hak ettiği değeri almaya başladı, yine de pek az kişi tarafından tanınıyor.
Chien-Shiung Wu
Çin asıllı fizikçi Chien-Shiung Wu, beta bozunumu üzerindeki çalışmalarıyla fizik dünyasında büyük bir etki yarattı. Çalışmaları, Nobel Fizik Ödülü kazanan erkek meslektaşları tarafından değerlendirildi, ancak kendisi ödülden dışlandı. Oysa kuantum mekaniği ve parçacık fiziğindeki bazı temel kurallar, onun deneyleri sayesinde aydınlandı.
Jocelyn Bell Burnell
Jocelyn Bell Burnell, 1967’de ilk radyo pulsarlarını keşfetti. Devrim niteliğindeki bu keşif için Nobel Ödülü danışmanı Antony Hewish’e verildi. Bell Burnell’in katkıları uzun yıllar boyunca göz ardı edilse de, bugün astrofizikteki en büyük keşiflerden biri olarak değerlendirilmektedir.
John Bardeen
Bardeen, iki farklı Nobel Fizik Ödülü kazanan tek kişi olmasına rağmen pek tanınmaz. Transistörü icat ederek modern elektronik devrimini başlattı ve ardından süper iletkenlik teorisi ile fiziğe büyük katkılarda bulundu, ama Einstein kadar tanınmıyor.
Emmy Noether
Fizikteki korunum yasalarının temellerini atan Emmy Noether, Einstein’ın bile hayran olduğu bir matematikçiydi. Soyut cebir ve teorik fiziğe katkıda bulunurken simetrileri ve koruma yasalarını bir araya getirdi, ancak bir kadın olduğu için akademik hayatta birçok engellerle karşılaştı. Bugün Noether Teoremi, modern fizik ve matematiğin temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Fritz Haber
Fritz Haber, tarımda devrim yaratan amonyak sentezi sürecini keşfederek milyarlarca insanın açlıktan kurtulmasını sağladı. Aynı zamanda I. Dünya Savaşı’nda kimyasal silahların geliştirilmesine katkıda bulundu. Çalışmaları karmaşık bir etik miras bıraktı, fakat dünyayı değiştirdiği tartışmasız bir gerçektir.
Ada Lovelace
Charles Babbage’in geliştirdiği Analitik Makine için ilk algoritmayı yazan Ada Lovelace, aslında modern bilgisayar programcılığının temelini attı. Ancak uzun yıllar boyunca çalışmaları göz ardı edildi. Bugün onun geliştirdiği ilkeler, yazılım dünyasının temelini oluşturmaktadır.
Jagadish Chandra Bose
Radyo dalgaları ve mikrodalga teknolojisinin öncülerinden biri olan Hintli bilim insanı, kablosuz iletişim alanındaki çalışmalarıyla tanınmasına rağmen yeterince değer görmemiştir. Ayrıca, bitkilerin çevrelerine tepki verdiğini gösteren deneyleriyle biyofizik alanına da büyük katkılar sağladı. Çalışmaları, modern telekomünikasyonun temelini oluşturmuştur.
Ignaz Semmelweis
19. yüzyılda doğum sırasında anne ölümlerinin yüksek olmasını araştıran Semmelweis, doktorların ellerini yıkamasının ölüm oranlarını ciddi şekilde düşürdüğünü keşfetti. O dönemin tıbbi otoriteleri bu fikri kabul etmedi ve Semmelweis dışlandı. Bugün hijyenin önemi tartışmasız bir gerçektir.
Mary Anning
1800’lerin başında bir kadın olarak bilime katkıda bulunmak neredeyse imkansızdı, ancak Mary Anning, fosil keşifleriyle paleontolojiye büyük katkılar sağladı. Onun bulduğu dinozor fosilleri, evrim teorisinin gelişiminde kritik bir rol oynamıştır. Bilim dünyası kendisine yeterince değer vermemiştir.
Maurice Hilleman
Modern tıbbın en üretken virologlarından biri olarak 40’tan fazla aşı geliştirmiştir. Kızamık, kabakulak, hepatit B ve su çiçeği gibi hastalıklara karşı geliştirdiği aşılar milyonlarca hayat kurtarmıştır. Hilleman, bağışıklık biliminin sessiz kahramanlarından biri olarak halk arasında pek bilinmemektedir.
Marguerite Perey
1939’da periyodik tablonun 87. elementi fransiyumu keşfeden Fransız kimyager Marguerite Perey, Marie Curie’nin asistanı olarak başladığı kariyerinde radyoaktif elementler üzerine yaptığı çalışmalarla adını tarihe yazdırdı. Hastalarda kanser teşhisine yardımcı olabileceğini düşündü, ancak aslında kanserojendi.
Onun keşfi de uzun süre yeterince takdir edilmedi. Fransa Bilimler Akademisineseçilen ilk kadın olarak bilim dünyasında önemli bir yer bulmuştur.
Mihail Dolivo-Dobrovolski
Alternatif akım (AC) sistemlerinin gelişiminde kritik bir rol oynamış bir mühendis ve mucitti. Üç fazlı elektrik sistemini geliştirerek modern elektrik iletiminde devrim yaratmıştır.
Ve bu listenin daha da uzun bir şekilde uzayacağı birçok ilginç isim daha var. Ne yazık ki, birçoğu kadın. Geçmişte yeterince görünmüyorlardı fakat günümüz teknoloji sayesinde birçok bilim insanını daha yakından tanıyabiliyoruz.
