Güneş Fırtınaları Elon Musk’ın Uydularını Dünyaya İtiyor

Yeni araştırmalar, artan güneş aktivitelerinin SpaceX’in Starlink uydularının ömrünü kısalttığını ve onların Dünya’ya daha yüksek hızlarla geri dönüş yapmasına neden olabileceğini gösteriyor. Belki de alışılmadık bir şekilde, bu durum uydu enkazının yeryüzüne düşme riskini artırabilir.

Henüz hakem incelemesinden geçmemiş olan bu ön çalışma, güneş fırtınalarının Elon Musk’ın Starlink uydularına zarar verdiğini gösteren birçok kanıta katkı sağlıyor. Son birkaç yılda bu fırtınaların sıklığı ve şiddeti artarken, Güneş de 11 yıllık döngüsünün zirvesine doğru ilerliyor. Aynı zamanda, yörüngeye gönderilen uydu sayısında büyük bir artış oldu ve bu durum, Starlink gibi özel megaküme projeleri nedeniyle gerçekleşti.

NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Denny Oliveira liderliğindeki bir araştırma ekibi, 2020 ile 2024 arasındaki Starlink uydularının yeniden girişlerini takip etti. Bu dönem, Güneş döngüsünün maksimuma yaklaştığı, güneş aktivitelerinin yükseldiği bir zamana denk geldi ve bu zirve Ekim 2024’te gerçekleşti.

Bu beş yıl boyunca, 523 Starlink uydusu Dünya’nın atmosferine yeniden giriş yaptı. Oliveira ve ekibi, bu uyduların yörüngelerini bir istatistiksel teknik kullanarak analiz etti ve bu teknik, yüksek güneş aktivitesi dönemlerinde yörünge bozulması ve yeniden giriş oranlarındaki değişim kalıplarını belirler.

Araştırmacılar, jeomanyetik aktivitenin—güneş patlamaları sonucu üst atmosferde meydana gelen bozulmalar—Starlink uydularının beklenenden daha erken Dünya’nın atmosferine girmesine neden olduğunu buldular. Bu uydular yaklaşık beş yıl yörüngede kalmak üzere tasarlanmışlar. Ancak ağır jeomanyetik fırtınalar sırasında, ömürleri 10-12 gün kısalabilir, Oliveira Gizmodo’ya anlattı.

Oliveira ve ekibi, bu durumun jeomanyetik aktivitenin atmosferi ısıtıp genişletmesine bağlı olduğunu düşünüyor. Bu, uydular üzerinde sürtünmeyi artırır, ömürlerini kısaltır ve üst atmosferle etkileşime girdiklerinde hızla irtifa kaybetmelerine neden olur. Dahası, atmosferik sürtünme, uydu-uydu çarpışma riskini artırabilir, çünkü çarpışma önleme önlemlerini yönlendiren yörünge modelleri jeomanyetik aktivitenin etkilerini tamamen hesaba katmaz. Ekibin bulguları şu anda ön baskı sunucusu arXiv’da mevcut.

10 ila 12 günlük bir fark çok büyük görünmeyebilir, ancak SpaceX’in Starlink uydularının kontrollü yeniden girişle Dünya’ya dönmelerini sağlamakta neredeyse imkânsız hale getirebilir, Oliveira açıkladı. Dahası, onun analizi artan sürtünmenin uyduların daha yüksek hızlarla yeniden giriş yapmasına neden olduğunu gösteriyor, bunun da enkazın yere ulaşma olasılığını artırabileceğine inanıyor.

Bu, ilk bakışta çelişkili görünebilir, çünkü yeniden giriş sırasında bir nesnenin hızının artması genel olarak tamamen yok olma olasılığını artırır. Ancak Oliveira, daha yüksek hızlarda düşen Starlinklerin daha az atmosferik etkileşim nedeniyle yeniden girişte hayatta kalma olasılıklarının daha yüksek olabileceğini öne sürüyor. Bu hipotezin doğrulanması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var, çünkü çalışma doğrudan enkaz risklerini değerlendirmedi.

Starlinkler yeniden giriş sırasında tamamen yanmak üzere tasarlandı ancak bu her zaman gerçekleşmiyor. 2024’te, Starlink enkazının 2,5 kilogramlık bir parçası Kanada’da bir çiftliğe düştü, New Scientist haberine göre. Bu yılın Şubat ayında, SpaceX Starlink enkaz parçalarının Dünya’ya geri düşmesinin mümkün olduğunu söyledi, ancak bunun yerde, denizde veya havada insanlara “risk oluşturmadığını” iddia etti.

Harvard Üniversitesi astronomu Jonathan McDowell’e göre artık 7.500’den fazla Starlink yörüngede ve bu grubu takip ediyor. Sonunda, SpaceX bu filonun büyüklüğünü beş katına çıkarmayı umuyor, hedefleri toplamda 42.000 Starlink fırlatmak, Space.com’a göre. Bu, şu anda Dünya yörüngesinde bulunan binlerce diğer uyduya ek olarak yapılacak.

“Bu, tarihte ilk kez bu kadar çok uyduyun aynı anda yörüngede olduğu bir dönem,” dedi Oliveira. “Bu nedenle, şimdi, neredeyse her hafta yeniden giriş yapan uydularımız var. Ve muhtemelen, önümüzdeki aylarda ya da yıllarda, her gün. Güneş aktivitelerindeki değişikliklerin uydu ömürlerini ve yeniden girişlerini nasıl etkilediğini anlamak, Dünya’nın yörüngesinin giderek kalabalıklaşması göz önüne alındığında kritik bir öneme sahip olacak.”