Güneşimiz Gibi Yıldızlar Her 100 Yılda Bir ‘Süper Patlamalarla’ Patlıyor! Araştırma Şaşırttı!

Bu yılın başlarında Dünya, Güneş’ten yayılan radyasyon patlamaları nedeniyle iki jeomanyetik fırtına yaşadı ve bu durum uzaydaki uydular ve yeryüzündeki iletişim sistemlerini etkiledi. Görünüşe göre Güneş, çok daha güçlü güneş patlamaları yapma kapasitesine sahip olabilir.

Güneş, güneş sistemimizi bir arada tutan devasa, ışık saçan bir plazma topu ama evrende onun gibi milyarlarca yıldız var. Bilim insanları, Güneş’i yakından incelemeye yalnızca son 60 yılda başladı. Fakat farklı yaşam evrelerinde olan Güneş benzeri yıldızları izlemek, Güneş’imizin davranışını öngörmeye yardımcı olabilir. Güneş’in, bir güneş patlamasından binlerce kat daha güçlü olan süpatlamaları üretip üretemeyeceğini öğrenmeyi ümit eden bir bilim ekibi, 56,000 Güneş benzeri yıldızın verilerini inceledi. Ekip, 2,527 yıldızda 2,889 süpatlama tespit etti ve bu da gösteriyor ki, Güneş gibi sıcaklık ve değişkenlik gösteren yıldızlar, yaklaşık yüzyılda bir süpatlamalar üretiyor.

Şu ana kadar, bilim insanları Güneş’in bir süpatlama üretebilecek kapasitede olup olmadığını bilmiyorlar çünkü böyle bir olay Güneş’imizde kaydedilmedi. Geçmişteki aşırı güneş aktiviteleri, Dünya’da izotop zirveleri şeklinde izler bıraktı. Ancak araştırmalara göre, bu olaylar bir süpatlamanın beklenen enerji seviyelerine ulaşmıyor. Bununla birlikte, Science dergisinde bugün yayınlanan bulgular, bilim insanlarına ev sahibi yıldızımızı daha iyi anlamalarını sağladığı gibi, Dünya’daki teknolojiye zarar veren gelecekteki jeomanyetik fırtınaları daha iyi tahmin etmelerine de yardımcı olabilir.

“Güneşimizin ne sıklıkla süpatlamalar ürettiğini belirlemek istedik; ancak doğrudan Güneş gözlemlerinin süresi oldukça kısa,” dedi yeni çalışmanın baş yazarı ve Max Planck Güneş Sistemi Araştırma Enstitüsü’nden Valeriy Vasilyev, Gizmodo’ya.

Güneş gözlemleri yerine, çalışma ekibi NASA’nın Kepler uzay teleskopu tarafından toplanan verileri kullandı. Bu teleskop, uzayda dokuz yıl boyunca ötegezegenler aradı. “Alternatif bir yaklaşım, Kepler gibi uzay teleskopları tarafından toplanan kapsamlı verileri analiz etmektir… Yaklaşık dört yıl boyunca 56,000 Güneş benzeri yıldızı gözlemleyerek, yaklaşık olarak 220,000 yıllık güneş gözlemi eşdeğerini topladık,” diye ekledi Vasilyev.

Bulgular ayrıca, süpatlamaların frekansının, Güneş’ten daha önce gözlemlenen güneş patlaması kalıplarıyla uyumlu olduğunu gösterdi ve bu da ortak bir temel mekanizma olduğunu düşündürdü. Normal bir güneş patlaması, Güneş’teki devasa patlamalar sonucunda uzaya yüksek hızlı parçacıklar fırlatır ve bu, Dünya’daki bir volkanik patlamanın on milyon katı enerji yayar. Öte yandan süpatlamalar, güneş patlamalarından 10,000 kat daha güçlüdür.

Patlamalar, güneş aktivitelerinin doğal bir olgusudur. Güneş, faaliyet seviyesini etkileyen 11 yıllık bir döngüyü takip eder. Bu yıl, NASA Güneş’in güneş maksimumunda olduğunu, yani yoğun güneş patlamaları ve koronal kütle atılımlarıyla işaretlenen artan bir aktivite döneminde olduğunu doğruladı. Mayıs ayında, Güneş’in koronası (koronal kütle atılımları olarak da bilinir) tarafından büyük plazma püskürmeleri sonucu Dünya’ya bir G5, yani aşırı derece bir jeomanyetik fırtına vurdu. Dünya’ya 20 yılı aşkın süredir ilk defa vuran G5 fırtınası, Dünya’nın elektrik şebekesi üzerinde bazı olumsuz etkiler yarattı ve binlerce uydunun alçak Dünya yörüngesinde konum değiştirmesine sebep oldu.

“Eğer bir koronal kütle atılımı (CME) eşlik ederse, [bir süpatlama] Dünya’da aşırı jeomanyetik fırtınalara yol açabilir,” dedi Vasilyev. “Böyle fırtınalar, teknolojik sistemlerde büyük bozulmalara sebep olabilir.”

Araştırmacı, gözlemlenen yıldızların Güneş’ten farklı mı olduğu yoksa aktivitelerinin ev sahibi yıldızımızın gelecekteki potansiyelini mi yansıttığı konusunda daha fazla detaylı araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtti. Güneş, tipik bir sarı cüce yıldız olarak görülüyor. Ancak, Vasilyev’in belirttiğine göre, Güneş’in, Kepler teleskopu görüş alanındaki diğer Güneş benzeri yıldızlara göre çok daha düşük parlaklık değişkenliği sergilediği yakın zamanda keşfedildi. “Bu, Güneş’in çoğu güneş analoguna göre daha az aktif olduğunu gösteriyor,” diye ekledi Vasilyev.

Çalışma, bu faktörü, daha büyük ve daha temsil edici bir Güneş benzeri yıldız örneğini dahil ederek göz önünde bulundurdu, ancak bunun Güneş’in diğer yıldızlar gibi süpatlamalar üretme kapasitesini etkileyip etkilemeyeceği açık değildir.