Oxford Kütüphanesinde Bulunan Nadir Shakespeare Soneti: Keşfedilen Bir Hazinenin Türkçesi Sevgili okuyucular, kısa süre önce Oxford Kütüphanesi’nde keşfedilen nadir bir Shakespeare sonetinden bahsetmek istiyoruz. Bu kıymetli eseri Türkçeye çevirmiş bulunmaktayız ve işte sizlere bu eşsiz edebi hazinenin Türkçe yorumu. Ancak öyle ki, zaman geçip giderken Güzellik de kaybolur, yaşlar silinmezken. İşte bu yüzden kaleme alındı bu sözler, Kalıcı olsun diye şiirle anlattığım düşler. Onun güzel yüzü, her ne kadar değişse de Mısralarımda daima bir iz bırakacak. Zaman, güzelliği etkileyebilir belki, Ama bu sonet, ebediyen parlayacak. Shakespeare’in büyülü dünyasını böylesine yakından hissedebilmek ne büyük bir şans! Zamanın ötesine geçip, bu nadir eserin duygusal derinliklerinde kaybolmak isteyenler için, bu çeviri adeta bir yolculuk. Umarız siz de bizim kadar keyif alırsınız!

Oxford Üniversitesi’nin Bodleian Kütüphanesi’nde araştırma yaparken, İngiliz edebiyatı profesörü Leah Veronese, 17. yüzyıla ait bir metinler koleksiyonunda dikkat çeken bir şiir buldu. İlk dizeleri sıradan görünse de, devamındaki satırlar her İngiliz edebiyatı öğrencisinin aşina olduğu bir yapıttı. Çünkü Veronese, Shakespeare’in en ünlü sonelerinden birinin nadir ve belgelenmemiş bir kopyasına rastlamıştı.

Söz konusu sonet, Shakespeare’in Sonnet 116’sının müzikal bir uyarlamasının el yazması bir kopyası ve şimdiye kadar bilinen sadece ikinci el yazması olmasıyla dikkat çekiyor. Veronese, bu soneti Elias Ashmole (1617–1692) tarafından derlenen çeşitli metinler arasında tanıdı. Ashmole, Oxford’un Ashmolean Sanat ve Arkeoloji Müzesi’nin kurucusu ve İngiltere İç Savaşları sırasında sadık bir Kraliyetçi’ydi. 3 Şubat’ta The Review of English Studies‘te yayımlanan bir çalışmada, sonetin uyarlaması ve benzersiz bağlamının 17. yüzyıl İngiliz tarihinin temel bir dilimini aydınlattığı detaylandırıldı.

Oxford Üniversitesi İngiliz edebiyatı öğretim üyesi Veronese, bir üniversite açıklamasında, “Manüskripte göz atarken, şiir bana Sonnet 116’nın garip bir versiyonu gibi geldi,” diye açıkladı. Manüskripteki katalogu kontrol ettiğinde (manüskribin içeriğini tanımlayan bir açıklama), “şiir, ‘aşkta bağlılık üzerine’ olarak pek de yanlış olmayan şekilde tanımlanmıştı – fakat Shakespeare’den bahsetmiyordu.”

19. yüzyılda William Henry Black adlı biri Ashmole’un manüskripini kataloglarken, “şiirin açılış satırlarının ötesine geçmemiş olabilir,” diye yazdı Veronese çalışmasında. Onun savunmasına, sonetin iki versiyonu oldukça farklı.

Örneğin, yeni keşfedilen versiyon şöyle başlıyor:

Kandıran bir hata kaplasın o zihinleri
Yanlış adlarla sevgiyi tanımlayanları
Ki o değişir, değiştiğinde bulunur.

Oysa, Shakespeare’in orijinal versiyonu şöyle der:

Gerçek zihinlerin evliliğine engel tanımayayım
Sevgi sevgi değildir; o değişerse
Değişikliğe uğradığında bulunduğunda.

“Eklenen ilk dize ‘Kandıran bir hata kaplasın o zihinleri’ ve Shakespeare’in orijinal katalog açıklamasında olmaması, belki de bu şiirin Sonnet 116’nın bir kopyası olarak fark edilmemesinin sebebi olabilir,” diye açıkladı Veronese.

Oxford Üniversitesi’nde Shakespeare çalışmaları profesörü olan Emma Smith, “Bu heyecan verici keşif, Shakespeare hakkında kanıt arayışının ve onun erken dönem alımının arşivleri henüz tüketmediğini gösteriyor,” dedi. “‘Gerçek zihinlerin evliliğine engel tanımayayım’ şimdi Shakespeare’in en ünlü sonelerinden biri, fakat kendi zamanında çok popüler görünmüyor.” Smith, çalışmaya dahil değildi.

Yeni keşfedilen versiyon, 17. yüzyıl İngiliz söz yazarı Henry Lawes tarafından müziğe dökülen bir uyarlamanın el yazısı kopyasıdır. Farklı bir başlangıcın yanı sıra, uyarlamada farklı bir son ve ek satırlar da yer almakta. Çalışmaya göre, ek satırlar muhtemelen şarkının daha uzun olmasına hizmet etmiştir. Bununla birlikte Veronese, bu farklı versiyonun politik bir amaca da hizmet etmiş olabileceğini öne sürüyor.

1642’den 1651’e kadar İngiltere, Kral I. Charles ve Parlamento arasında üç iç savaşla sarsıldı. Parlamento sonunda galip geldi, I. Charles’ı 1649’da idam etti ve onun oğlu kral olarak yeniden tahta çıkmadan önce 11 yıl bir Cumhuriyet rejimi hüküm sürdü. Bu çalkantılı on yıllar, yaşam kaybının yanı sıra Noel’in ve halka açık şarkı söylemenin yasaklanması gibi tuhaf yasalarla karakterize edildi.

Bu dönemin kaosu, Sonnet 116’nın şarkı versiyonunun yanı sıra Kraliyetçi şiir ve yasaklı Noel ilahilerinin de bulunduğu Ashmole’un koleksiyonuna yansımış durumda. Tek başına bakıldığında, adapte edilmiş Sonnet 116 belirsiz görünebilir, ancak tarihsel bağlamında Veronese, bunun dini ve politik sadakate bir çağrı olarak yorumlandığını yazıyor.

“Ashmole’un koleksiyon bağlamında, Lawes’in Sonnet 116 ayarlaması, politik kargaşa sırasında Kraliyetçi politik bağlılığı öven politik bir aşk şarkısı olarak okunuyor,” diye yazıyor Veronese çalışmasında.

“Love alters not with his brief hours and weeks—soneler değişse de!”