Uçuk Çıkıyorsa Alzheimer Riskiniz Artabilir!

Yaygın bazı mikroplar, hayatın ilerleyen dönemlerinde demansın başlangıcı olabilir. Bugün yayımlanan bir araştırma, özellikle herpes simpleks-1 (HSV-1) gibi bazı enfeksiyon hastalıkları ile Alzheimer hastalığı riskinin artması arasında bir bağlantı buldu.

Gilead Sciences’tan bilim insanları tarafından yapılan araştırma, Salı günü BMJ Open’da yayımlandı. Amerikan sağlık sigortası kayıtlarını analiz ederek, Alzheimer ve ilgili durumları olan kişilerin aynı zamanda HSV-1 teşhisi alma olasılığının daha yüksek olduğunu tespit ettiler. Bulgular, HSV-1 ve benzeri virüslerin önlenmesi ve tedavisinin demansa karşı etkili bir önlem olabileceğini öne süren en son çalışmalara eklendi.

Alzheimer, günümüzde yaklaşık 7 milyon Amerikalıyı etkileyen en yaygın demans türüdür. Çoğu vaka, çevresel ve/veya genetik faktörlerin karmaşık bir karışımı nedeniyle meydana gelir. Son yıllarda, pek çok çalışma belirli enfeksiyonların—HSV-1 dahil—bu sürecin bir parçası olabileceğini öne sürdü. HSV-1, halk arasında uçuk olarak bilinen oral herpesin başlıca nedeni olup, çoğu enfekte kişi az ya da hiç semptom yaşamaz; genital herpese de neden olabilir (esas olarak HSV-2 tarafından).

Bununla birlikte, her çalışma bu viral bağlantıyı desteklememiştir. Bu nedenle, yazarlar ATL veri tabanını kullanarak kendi incelemelerini gerçekleştirmeye karar verdiler. Öncelikli araştırmacı Luke Liu’ya göre, bu, ABD’deki büyük bir sigorta talep veri tabanını Alzheimer ve HSV-1 bağlantısını incelemek için kullanan ilk çalışmadır.

Liu ve ekibi neredeyse 400.000 Alzheimer teşhisi konmuş Amerikalının sağlık durumlarını Alzheimer’ı olmayan ve yaş, cinsiyet gibi faktörlere göre eşleştirilmiş kişilerle karşılaştırdı. Alzheimer’lı kişilerin sadece küçük bir yüzdesi daha önceki HSV-1 teşhisine sahipti (yaklaşık %0,5’in biraz altında), ancak hala kontrol grubuna göre bu teşhisi alma olasılıkları daha yüksekti (yaklaşık %80 daha fazla).

Araştırmacılar ardından Alzheimer’a bağlı diğer demans türlerine sahip daha geniş bir grup insanı incelediler ve benzer bir model buldular. Ayrıca, Alzheimer ile herpes simpleks-2 ve su çiçeği ve zona virüsüne neden olan varicella zoster virüsü arasında da bir bağlantı keşfettiler. İlginç şekilde, HSV-1 için antiviral tedavi alan kişilerin, almayanlara kıyasla Alzheimer geliştirme olasılığı daha düşüktü (antiviral tedaviler aktif salgınları baskılayabilir ve kısaltabilir, ancak enfeksiyonu tamamen iyileştiremez).

Bu tür gözlemsel çalışmalar, HSV-1 ve Alzheimer arasında bir neden-sonuç ilişkisi kanıtlayamaz, ancak böyle bir bağlantının kanıtı gittikçe güçleniyor.

“Herpes virüslerine maruz kalmak büyük ihtimalle Alzheimer hastalığı ve diğer demans türleriyle ilişkilidir ve antiherpetik ilaçlar Alzheimer ve ilgili demansa karşı koruyucu olabilir,” dedi Gilead’dan virolog Liu, Gizmodo’ya gönderdiği bir e-posta ile.

Bu ilişkiyle ilgili hala önemli sorular mevcut, özellikle de buna dahil olan mekanizmalar. Bazı araştırmalar, beynimizin bağışıklık sisteminin herpes virüslerine karşı savunma yapmak için amiloid beta ve tau ürettiğini öne sürdü. Bu proteinlerin yanlış katlanmış halleri, Alzheimer’ın ana sebepleri olarak kabul edilir. Ancak, HSV-1 ve benzeri virüslerin bu durumu nasıl tetikleyebileceğine veya hızlandırabileceğine dair başka yollar da olabilir.

Diğer faktörlerin kesinlikle bir rol oynadığı düşünülüyor, özellikle birçok insan hayatı boyunca HSV-1 ile enfekte olup hiç Alzheimer geliştirmezken. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya nüfusunun 50 yaş altındaki üçte ikisi HSV-1 taşıyor. Araştırmacılar, HSV-1/Alzheimer bağlantısının yaşlı insanlarda daha güçlü olduğunu ve başka araştırmaların ApoE-ε4 alelini taşıyan kişilerin—zaten Alzheimer riskini artıran genetik bir varyant—HSV-1 enfeksiyonuna karşı daha hassas olduğunu öne sürdüğünü belirtmektedir. Dolayısıyla, bu virüsler Alzheimer’a yol açabilecek birçok domino taşından sadece biri olabilir.

Bununla birlikte, genel kanıtlar, belirli enfeksiyonların tedavisi veya önlenmesi yoluyla demans riskini anlamlı bir şekilde azaltabileceğimizi gösteriyor. Örneğin, birkaç çalışma zona aşısı ile Alzheimer’ın azalma arasında bir bağlantı tespit etti. Herpes için antiviral tedavilerin demans riskini azaltıp azaltmadığını test eden klinik çalışmalar gerçekleştirilebilir, ancak Liu, böylesi bir araştırmanın başlatılmasının önemli ölçekte kaynak gerektireceğini belirtiyor. HSV-1 ve HSV-2 için aşı geliştirilmesi için araştırmalar da sürüyor—bu araştırmalar düşünülenden daha önemli olabilir.

“Bu bulgular, herpes virüslerinin önlenmesini bir halk sağlığı önceliği olarak görmenin önemini daha da artırıyor,” diye yazdı araştırmacılar.