Antik Dönemde Yaşamış Eşsiz Bir Yaban Arısı: Kurbanlarını Hapseden Tuhaf Karın Tasarımı
Antik dünya, düşündüğümüzden de tuhaftı. Bu hafta çıkan bir araştırma, neredeyse 100 milyon yıl boyunca amber içinde korunmuş, Venus sinekkapanı gibi bir gövdeye sahip bir asalak yaban arısını detaylandırıyor.
Çin ve Danimarkalı bilim insanları, keşiflerini Çarşamba gecesi BMC Biology dergisinde yayınladı. Bu yaban arısına antik Yunan efsanesinin ünlü kadın deniz canavarından esinlenerek Sirenobethylus charybdis adını verdiler. Araştırmacılara göre, bu böcek ve eşsiz görünümü muhtemelen daha önce bilinmeyen bir böcek soyu temsil ediyor.
Yunan mitolojisinde, Kharybdis için çeşitli köken hikayeleri var. Ancak en yaygın bilinen versiyon, Odyssey’de yer alır. Burada, Kharybdis devasa girdaplar yaratan ve kahraman Odysseus’un eve dönüş yolculuğunu tehdit eden bir deniz canavarı olarak tasvir edilmiştir (seyahat edenler, diğer korkutucu canavar Skylla ile onun arasında yön bulmak zorundaydılar).
S. charybdis adını aldığı canavardan daha küçük olabilir, ancak kendi içinde korkunç özelliklere sahipti.
Bilim insanları, kuzey Myanmar’ın Kachin bölgesinde bulunan orijinal amberden toplanan 16 yetişkin dişi böceği inceledi. Fiziksel özelliklerinin analizi ve 3D bir yeniden yapılandırma oluşturmak için X-ışınları kullanılarak, araştırmacılar S. charybdis‘in hemen hemen tamamen yeni bir cins içinde yer aldığını ve Chrysidoidea adındaki parasitoid böcek süper ailesinin bir üyesi olduğunu belirlediler.
Parasitoidler, hayatlarının erken dönemlerini bir konakçı içinde ya da üzerinde geçiren ve olgunlaştıklarında serbestçe yaşayan, genellikle böcek olan parazitlerdir—Alien filmlerindeki göğüs patlatıcı gibi. Genellikle, bu asalak yaşam tarzı hızla konakçıyı öldürür, ancak S. charybdis, konakçının beslenmesine ve hatta büyümesine izin veren bir parasitoid olan koinobiont olmuş olabilir (ancak konakçı genellikle nihayetinde ölüyor).
Her ne kadar S. charybdis bugün yaşayan parasitoidler ile bazı ortak özellikler taşısa da, alt karnı, bilim insanlarının bugüne kadar bir böcekte hiç görmediği bir şey gibi görünüyor. Araştırmacılar, böceğin alışılmadık yapısını tarif ederken, üç yatay kanat ve tüy benzeri kıllardan oluşan bu yapıyı, direkt olarak Venus sinekkapanı (Dionaea muscipula) ile karşılaştırıyorlar.
“Sirenobethylus’un karın yapısı, herhangi bir [halen yaşayan] yaban arısı veya bildiğimiz herhangi bir böcekte daha önce rapor edilenlerden farklı,” diye yazdılar. “Morfolojisinden ve farklı örneklerde korunmuş olan alt kanadın farklı pozisyon durumlarından, bu yapının bazı kavrama işlevine sahip olduğu açık görünüyor.”
Bu yapının dişiler tarafından çiftleşme sırasında erkekleri sınırlamak için kullanılmış olabileceği ihtimali olsa da, araştırmacılar dişilerin yumurtalarını içlerine bıraktığı talihsiz konakçılara tutunmak için kullanıldığına inanıyor. Tıpkı bir Venus sinekkapanı gibi, yaban arısı belki sadece karnı açık bir halde bekler, “yaprakları” olası bir konakçının (muhtemelen daha küçük böcekler) varlığına tepki olarak kapanırdı.
Araştırmacılar, günümüzde bu tür bir stratejiyle konakçıyı yakalayan bir böcek türünün bilinmediğini not etmekte. Bu keşif, eski asalak böceklerin, S. charybdis gibi, çoktan yok olmuş pek çok evrimsel uyum geliştirdiğini gösteriyor.
“Buluntularımız, Chrysidoidea’nın orta Kretase döneminde bugün olduğundan daha geniş bir parasitoid strateji yelpazesi sergilediğini önermektedir,” diye yazdılar.
Bugün yaşayan sayısız parazit türü düşünüldüğünde—hamam böceklerini yaşayan zombilere çevirebilen yaban arıları dahil—doğanın bazı numaralarını unutmuş olmasına şahsen seviniyorum.
