Boeing’in Starliner Krizi: 2 Milyar Dolarlık Fiyasko!

İnsansız Starliner aracının Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) ayrılmasından neredeyse beş ay sonra, Boeing, sorunlu uzay aracı projesinden yarım milyar dolar daha kaybettiğini açıkladı. Bu durum, NASA ile olan sözleşmenin geleceğini belirsiz bıraktı.

Boeing, Salı günü Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na yaptığı bildirimde, Starliner Ticari Mürettebat Programı’ndan 2024 yılında toplam 523 milyon dolar zarar ettiğini rapor etti. Bu, şanssız programdan kaynaklanan toplam zararları 2 milyar dolara çıkarıyor. Boeing, “son derece karmaşık tasarımlar ve teknik zorluklar” ile “zamanlama gecikmeleri ve maliyet etkileri” gibi faktörlerin program maliyet tahminlerini artırdığını belirtti.

NASA ile yaptığı 4.2 milyar dolarlık sözleşme kapsamında Boeing, Starliner uzay aracının tam sahipliğini elinde bulundururken, NASA müşteri rolünü üstleniyor. ISS’ye yapılan başarısız insanlı testin ardından şirket, üçüncü çeyrek için maliyet aşımlarını kendi cebinden karşılayarak 250 milyon dolar zarar etti. Bu durum ikinci çeyrekte yaşadığı 125 milyon dolarlık kaybın üzerine geldi. Boeing, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde daha fazla zarar beklediği konusunda uyarmıştı ve yılın en büyük faturası o çeyrekte kesildi.

Boeing’in CST-100 Starliner aracı 5 Haziran 2024’te NASA astronotları Butch Wilmore ve Sunni Williams ile ISS’ye ilk insanlı test uçuşunu gerçekleştirdi, ancak uzay aracı ISS’ye ulaşmakta zorlandı. Yörüngesel laboratuvara yaklaşırken beş Starliner roketi başarısız oldu ve araçta kalkıştan önce belirlenen biri dahil beş helyum sızıntısı ortaya çıktı.

Uzay aracı, ISS’ye üç ay boyunca kenetlendi ve ekipler yere güvenli bir dönüş yapmasının mümkün olup olmadığını değerlendirdi. Sonunda, görev ekipleri Starliner’ı insansız bir şekilde geri getirmeye karar verdi ve iki astronotu SpaceX’in Dragon uzay aracıyla geri getirdi. Araç, 6 Eylül’de ISS’den ayrıldı ve iki astronotu geride bıraktı.

Starliner’ın insansız dönüşünden hemen sonra, NASA, Boeing uzay aracının ISS’ye yapacağı sonraki seyahatleri askıya aldı. Bunun yerine uzay ajansı, SpaceX’in Crew Dragon’unun Mart ayında Crew-10 görevini başlatacağını, ardından Temmuz’dan önce Crew-11 göreviyle devam edeceğini ve Boeing’in CST-100 Starliner’ının ISS’ye uçuşunu ertelediğini duyurdu.

İlk insanlı uçuşunun hayal kırıklığıyla sonuçlanmasının ardından Boeing, uzay girişimlerinden tamamen vazgeçmeyi değerlendirdiğine dair ipuçları verdi. Şirketin, NASA’nın Uzay Fırlatma Sistemi roketi için inşa edilen bileşenleri korurken, uzay işinin bazı parçalarının ve Starliner uzay aracının satışını düşündüğü bildiriliyor.

İlerlemek için kolay bir yol bulunmadığından, Boeing’in ağır kayıplarını kesip Starliner programını satması mantıklı olabilir. Öyle ya da böyle, NASA önümüzdeki dönemde tek bir fırlatma sağlayıcısına, yani SpaceX’e güvenmeye devam etmek zorunda kalacak – 2014’teki çift Ticari Mürettebat sözleşmeleriyle hedeflenen bu senaryodan kaçınma planı suya düştü.